روایتی از پشت صحنه سریال «خداحافظ بچه»

دردسرهای یك زوج خوشبخت!
داوود هاشمی پس از تهیه‌كنندگی مجموعه‌های تلویزیونی «پنجمین خورشید» و «5 كیلومتر تا بهشت» به كارگردانی علیرضا افخمی در دو سال متوالی برای ماه رمضان شبكه سه، امسال مجموعه تلویزیونی «خداحافظ بچه» را به كارگردانی منوچهر هادی برای این شبكه در ماه رمضان تهیه می‌كند.
مجموعه تلویزیونی خداحافظ بچه روایتگر قصه زوج خوشبختی به نام‌های مرتضی و لیلا (شهرام حقیقت‌دوست و مهراوه شریفی‌نیا) است كه در آرزوی تولد فرزند به سر می‌برند، اما وقوع اتفاقات غیرمنتظره زندگی آنها را به هم می‌ریزد. این خلاصه‌ای از مجموعه تلویزیونی خداحافظ بچه است كه در حال حاضر از شبكه سه سیما پخش می‌شود.

این مجموعه تلویزیونی هم از قاعده مرسوم مجموعه‌های مناسبتی كه ویژه ماه رمضان تهیه می‌شود، پیروی می‌كند و همزمان با پخش، مراحل تصویربرداری را سپری می‌كند. گرچه این مجموعه همزمان با پخش، ضبط می‌شود، اما این مساله باعث نشده گروه سازنده، كیفیت را قربانی زمان كم كند و با آرامش كار خود را انجام می‌دهد تا مبادا كیفیت مجموعه خداحافظ بچه زیر سوال برود. پیروی از این قانون باعث شد دو مجموعه پنجمین خورشید و 5 كیلومتر تا بهشت با آن‌كه در رمضان‌های سال‌های گذشته همزمان با پخش تولید می‌شدند، اما جزو پربیننده‌ترین آثار رمضانی شوند و رتبه نخست را از آن خود كنند.
یكی از لوكیشن‌های این مجموعه، پایانه بیهقی است. این پایانه در میدان آرژانتین واقع شده كه هر روز محل رفت و آمد مسافران زیادی است. طبق نشانی‌ای كه مدیر تولید این مجموعه به ما داده در یكی از قسمت‌های این پایانه بخش‌هایی از مجموعه خداحافظ بچه ضبط می‌شود. این پایانه محل كار خسرو پناهیان (آتیلا پسیانی) است كه در اتوبوسرانی مشغول به كار است. نقش همسر او را هم مائده طهماسبی بازی می‌كند.

وقتی وارد پایانه می‌شوم آفتاب گرم و سوزان و حضور مسافران چمدان به دست اولین چیزی است كه با‌ آن روبه‌رو می‌شوم. تا هر جا كه چشم می‌اندازم جز مسافر و راننده‌هایی كه با صدای بلند شهرهایی را صدا می‌زنند، چیز دیگری نه می‌شنونم و نه می‌بینم. هر چه به اطراف نگاه می‌كنم بیشتر ناامید می‌شوم، چرا كه خبری از گروه تولید مجموعه خداحافظ بچه در این محوطه وسیع نیست. تماس دوباره‌ای با مدیر تولید می‌گیرم و او می‌گوید باید به ساختمان مدیریت مراجعه كنم و من هم راهی آنجا می‌شوم. وقتی تعدادی از عوامل فنی را می‌بینم كه مشغول جمع‌آوری وسایل‌شان هستند، خوشحال می‌شوم كه بالاخره موفق شدم گروه را پیدا كنم. از آنها سراغ منوچهر هادی كارگردان را می‌گیرم و آنها اشاره می‌كنند او به اتاق كودك رفته و من باید با طی مسافت او را پیدا كنم.

آنچه مخاطب دوست دارد
در اتاق كودك، كارگردان همراه دیگر عوامل نشسته و مشغول خوردن ناهار است. نكته جالب این كه آنها در این اتاق بیشتر درباره فوتبال و تیم‌های محبوب‌شان صحبت می‌كنند. پس از فوتبال، درباره آثار رمضانی نیز حرف می‌زنند. هادی بعد از خوردن ناهار و پیش از آماده كردن صحنه، پاسخگوی سوالاتم می‌شود.
منوچهر هادی، كارگردان نام آشنای سینما و تلویزیون است. او ساخت فیلم‌های سینمایی یكی می‌خواد باهات حرف بزنه و قرنطینه و كارگردانی 18 تله فیلم از جمله خواب بد و پاپوش را در كارنامه هنری‌اش دارد.

كارگردانی كارهای مناسبتی بویژه برای ماه رمضان با مشكلات زیادی همراه است. علاوه بر تعجیل‌هایی كه گروه سازنده برای كار تحمل می‌كنند، این نوع آثار بیشتر از سوی مخاطبان دنبال می‌شود. به همین دلیل پذیرش كارگردانی آثار رمضانی همراه با خطر زیاد است.
وقتی از هادی درباره این خطر می‌پرسم كه با خداحافظ بچه، نخستین تجربه مجموعه‌سازی‌اش را كسب كرده، این‌طور پاسخ می‌دهد: واقعاً كارگردانی مجموعه خداحافظ بچه برای رمضان برایم ریسك نبود، چون تجربه‌هایم را در 18 تله فیلمی كه برای شبكه‌های مختلف تلویزیون ساختم، به دست آورده‌ام. البته منظورم این نیست كه نیاز به تجربه ندارم. من تا آخرین روزی كه فیلم بسازم، در حال تجربه كردن هستم، ولی بالاخره فرمولی تلویزیون دارد و من با این چند تله فیلمی كه ساختم، متوجه شدم چه لحظاتی برای مخاطب جذاب، شیرین، آزاردهنده، سخت و... است.
وی ادامه می‌دهد: فیلم‌های مختلف اجتماعی ساخته‌ام، مدل‌های مختلف دكوپاژ را تجربه كرده‌ام، با فیلمبرداران و عوامل مختلف كار كرده‌ام و از هر كدام تجربه‌ای آموخته‌ام، به همین دلیل برای كارگردانی خداحافظ بچه اصلا نگران نبودم و هیچ استرسی نداشتم.

این كارگردان اشاره می‌كند: من برای كارگردانی تله فیلم‌هایی كه ساختم به اندازه آثار سینمایی‌ام وقت گذاشتم. گرچه آدم‌های حرفه‌ای در سینما كنارت هستند، اما در تله فیلم‌ها به‌واسطه بودجه كم مجبور هستیم از عوامل كم تجربه‌تر به نسبت سینما استفاده كنیم، اما همیشه تلاش كرده‌ام بهترین كار را تولید كنم. در مجموع فاكتورهایی وجود دارد كه باعث می‌شود استرس كمتر شود. یكی این‌كه فیلمنامه خوب و قوی انتخاب كنیم. در این صورت 50 تا 60 درصد قضیه حل است. وقتی فیلمنامه قرص و محكم داریم باید به‌درستی قصه را به زبان تصویری روایت كنیم، ولی وقتی قصه اشكال داشته باشد، هزار كار هم برای خوش آب و رنگ شدن تصویر انجام دهیم باز هم به كارمان ایراد وارد است.
هادی با اشاره به انتخاب عوامل خوب و حرفه‌ای می‌گوید: بعد از انتخاب قصه خوب، باید عوامل مناسب انتخاب كنیم. به‌عنوان مثال فیلمبردار، صدابردار و... از جنس كارت باید باشند و بازیگران هم نزدیك به نقش‌ها انتخاب شوند. این اصول اولیه كار است. متاسفانه گاهی به هزاران دلیل این اتفاق نمی‌افتد.

این كارگردان با اشاره به مجموعه خداحافظ بچه می‌افزاید: برای كارگردانی این مجموعه، من مشاوره خوب علیرضا افخمی را در زمینه فیلمنامه و كارگردانی داشتم. او برای تدوین هم نكات ارزشمندی به دخترش افسانه افخمی (تدوینگر مجموعه) می‌گوید كه من در جریان هستم تا این مجموعه به بهترین شكل تدوین شود. همه عوامل مجموعه از بهترین‌های سینما هستند. مثل مسعود سلامی، مدیر تصویربرداری و... در مجموع تعامل و همفكری خوبی با هم داریم كه همه این موارد باعث می‌شود استرس و نگرانی از من دور باشد و به طرف تولید یك كار خوب پیش بروم.
وی درباره انتخاب بازیگران مجموعه خداحافظ بچه كه با برخی از آنها تاكنون تجربه همكاری نداشته، توضیح می‌دهد: دقیقاً تمام كسانی را كه آورده‌ایم دوست‌ داریم و جزو انتخاب‌های اول ما بوده‌اند. من غیر از رهنما با آتیلا پسیانی، شهرام حقیقت دوست، مهراوه شریفی‌نیا و... كه نقش‌های محوری را در این مجموعه بازی می‌كنند، تجربه همكاری نداشتم و برای اولین‌بار است كه همكاری می‌كنیم. واقعا از همكاری با این دوستان لذت می‌‌برم و یاد می‌گیرم، همچنین تعامل خوبی داریم.

پس از گفت‌وگو با منوچهر هادی، همه عوامل، وسایل‌شان را به سمت خوابگاه پایانه بیهقی می‌برند تا بخشی از این مجموعه را ضبط كنند. در كنار عوامل فنی و پیش از شروع ضبط، كارگردان و مدیر تصویربرداری با یكدیگر مشغول بررسی صحنه می‌شوند و این‌كه از چه نمایی این بخش از كار را ضبط كنند. پس از گذشت دقایقی كه همه چیز آماده ‌شده، ضبط آغاز می‌شود.
مجتبی (سیروس همتی) به خوابگاه رانندگان می‌آید، اما نگهبان از او می‌خواهد هر چه زودتر اثاثیه‌اش را جمع كند و از اینجا برود، چون صاحب مسافربری خسرو پناهیان (آتیلا پسیانی) مجتبی را اخراج كرده است. این صحنه پس از چندبار برداشت ضبط می‌شود تا این‌كه منوچهر هادی رضایت خودش را اعلام می‌كند. او با دقت و وسواس خاصی كارگردانی می‌كند تا مبادا كیفیت لطمه ببیند. در حالی كه عوامل خودشان را برای ضبط صحنه دیگر آماده می‌كنند، من پایانه بیهقی را ترك می‌كنم؛ پایانه‌ای كه مملو از مسافر است و رانندگان مرتب با صدای بلند شهرهای مختلف را فریاد می‌زنند...

كیفیت، قربانی نمی‌شود
هادی درباره برنامه‌ریزی برای یك فیلمنامه آماده تا چنین كار غیرقابل پیش‌بینی‌ای، توضیح می‌دهد: سبك‌های كار فرق می‌كند. ممكن است یك فیلمنامه آماده باشد، اما نبود مدیریت درست كارگردان به كار لطمه می‌زند. وقتی فیلمنامه آماده باشد، همه چیز قراردادی می‌شود، ولی این‌طوری كار طراوات بیشتری دارد. دیگر كارگردان در خانه دكوپاژ نمی‌كند، بلكه به لحظه این كار را انجام می‌دهد. البته ما در این مجموعه پیش از ضبط مثل تمرین تئاتر چند بار دورخوانی می‌كنیم و بعد با مشورت بازیگران، فیلمبردار، زیباشناسی قاب میزانسن را درمی‌آوریم و پس از روتوش نهایی، صحنه را ضبط می‌كنیم. در مجموع برای تولید این مجموعه عجله نمی‌كنیم و كیفیت را فدای زمان نمی‌كنیم و همه عوامل با وسواس خاصی كار می‌كنند.
وی درباره این‌كه كارگردان دیگر سریال‌های ماه رمضانی همچون فلورا سام و سعید ملكان را تا چه حد رقیب خود می‌داند و آیا درگیر ماراتن ماه رمضان شده است یا نه، عنوان می‌كند: آنها هم دوستان ما هستند و زحمت می‌كشند. من اصلا خودم را درگیر ماراتن نمی‌كنم و همیشه تلاش كرده‌ام كارم را به بهترین شكل انجام بدهم تا این‌كه به رقیبان فكر كنم. هر یك از دوستانم هم كارشان بهتر باشد به آنها تبریك می‌گویم. من برای كارگردانی مجموعه خداحافظ بچه كم نمی‌گذارم. هادی یادآور می‌شود: من كارگردانی نمی‌كنم كه یك فیلم به فهرست فیلم‌هایم اضافه شود، بلكه به‌دنبال كسب تجربه جدید هستم. این مجموعه هم نشان می‌دهد ما چقدر كار كرده و زحمت كشیده‌ایم. امیدوارم مجموعه‌هایی كه برای ماه رمضان تهیه شده همه خوب و پربیننده شود افتخار آن هم برای تلویزیون و ماست.