گیتار، ساز ایرانیست؟

برخی از مورخان میگویند: "بربط" ساز ایرانی که از قدیمیترین اعصار، نواختن آن در ایران رواج داشته، سر منشا گیتار است.

هنری جرج مایر مستشرق و موسیقی شناس معروف انگلیسی می‌گوید: باربی توس همان عود قدیم ایران، یعنی بربط می‌باشد و آن را به این سبب بربط نام نهادند که کاسه‌اش به شکل سینه (بر) مرغابی (بط) است.
در قرن ۱۱ میلادی به واسطه ی تصرف اعراب بر خاک اسپانیا، العود به اروپای جنوبی برده شد. عود شاید مهمترین ساز موسیقی است که شرق به غرب داده است. العود که در زبان انگلیسی با حفظ حرف تعریف اول کلمه لوت خوانده شد انواع بسیاری از آن مشتق گردید.
اینگرید ذهبی در مقاله‌ای تحت عنوان پیدایش گیتار می‌نویسد: در سال ۱۴۹۲ میلادی هنگامی‌که اعراب و یهودی‌ها مجبور به ترک خاک اسپانیا شدند، نواختن گیتار یا عود در اسپانیا و مخصوصاً در جنوب این کشور چنان رواج یافت که مردم آن را به چشم ساز محلی خود می‌نگریستند. البته در اندازه ی گیتار تغییراتی داده شد، آن را کمی کوچکتر کردند و روی آن تزئیناتی نیز نقش کردند و آنگاه آنرا ویولا نام نهادند.

از ماخذ دیگری که برای گیتار آورده شده، موریس جی سامرفیلد در کتاب گیتار کلاسیک از ۱۸۰۰ میلادی تا امروز چهارتار ایرانی را منشا اصلی گیتار ذکر کرده‌اند و همچنین هنری جرج فایر در مقاله‌ای می‌گوید شیخ حیدرکه در سال ۸۹۸ هجری مرد و یکی از مؤسسین سلسله ی صفوی است، چهارتار را اختراع کرد.
همچنین در دائره‌المعارف آمریکا چاپ ۵ - ۱۹۷۴ آورده شده: گیتار، سازی است که در قرن ۱۲ میلادی توسط اعراب از ایران به اسپانیا برده شده است. مراجع گوناگون دیگر نیز همه حاکی از این است که گیتار سازی است با اصالت و ریشه ایرانی.

گیتار از جمله سازهایی است که امروزه به طور وسیعی در انواع موسیقی - از کلاسیک گرفته تا جز و راک - به کار می‌رود. انواع این ساز، با طنین صداهای منحصر به خود، طیف وسیعی از علاقمندان سبک‌های موسیقی را ارضا می‌نماید که این موضوع گیتار را پر طرفدارترین ساز معاصر نموده است.
البته برخی مورخان معتقدند که گیتار از مصر سرچشمه گرفته است و عده ای نیز بر این نظرند که آن از سیتارای یونانی-آشوری (Greek Assyrian Cithara) که به وسیله رومی ها به اسپانیا آورده شده گرفته شده است.

تهیه و تدوین:  گروه  فرهنگ و هنر سیمرغ
www.seemorgh.com/culture