صبا افتخار موسیقی ایران است

«صبا افتخار موسیقی ایران است؛ او را بزرگ بداریم و سعی نکنیم که از قدر بزرگان‌مان بکاهیم. صبا یکی از درخشان‎ترین چهره‎های موسیقی ایران است.» این جملات را فرهاد فخرالدینی درباره‌ی زنده‌یاد ابوالحسن‌خان صبا گفته که 29 آذرماه سالروز تولدش است. صبا کسی است که حیات و حیثیت موسیقی ملی ایران در عصر جدید با نام و یاد او پیوند خورده است.

ابوالحسن‌خان صبا متولد سال 1281 بود و نخستین پویه‌های موسیقی را از پدرش فرا گرفت. صبا نزد میرزا عبدالله فراهانی و درویش‌خان «تار»، نزد حسین اسماعیل‌زاده «کمانچه»، نزد حسین هنگ‌آفرین «ویلن»، نزد علی‌اکبر شاهی «سنتور» و نزد حاجی‌خان «ضرب» را آموخت و به مرور به نواختن همه‌ی سازهای موسیقی ردیف، تسلط پیدا کرد و تمام سازهای ایرانی را در حد استادی می‌نواخت؛ اما ویلن و سه‌تار را به‌عنوان سازهای تخصصی خود برگزید.

صبا بعدها در مدرسه‌ی عالی موسیقی به شاگردی علی‌نقی وزیری درآمد و تک‌نواز ارکستر او شد.

او برای 40 سال ساز نواخت، تعلیم داد، در ارکسترها شرکت کرد، کتاب نوشت و درتمام جریان‌های موسیقی ایران تأثیر مستقیم و مثبت داشت.

مکتب نوین موسیقی ایرانی که از درویش‌خان آغاز شده بود، با صبا به اوج رسید و شاگردانش نیز پیرو راه او شدند.

لطف‌الله مفخم پایان، مهدی خالدی، عباس شاهپوری، مهدی مفتاح، محمدعلی بهارلو، حبیب‌الله بدیعی، علی تجویدی، جهانگیر کامیان، همایون خرم، حسین تهرانی، حسن کسایی، داریوش صفوت، فرامرز پایور، غلامحسین بنان، ابراهیم قنبری مهر، رحمت‌الله بدیعی، محمد طغانیان دهکردی، سعید قراچورلو، ساسان سپنتا، شهریار و ... از جمله شاگردان صبا بودند که هریک به‌نوعی گامی تازه در موسیقی ایران برداشتند.

از زنده‌یاد صبا صفحات بسیاری حاوی تک‌نوازی‌ها و هم‌نوازی منتشر شده‌ است که مهارت فوق‌العاده‌ی او را در نواختن ویلن نشان می‌دهد. همچنین نوارهای خصوصی بسیاری پر کرده که مرجع هنرجویان و گویای تسلط فوق‌العاده او در نواختن سه‌تار است.

تا کنون سه دوره آموزش ویلن، چهار دوره تعلیم سنتور، یک دوره تعلیم تار، سه‌تار و .... از این هنرمند منتشر شده است.

خانه‌ی او نیز به‌عنوان موزه‌ی موسیقی چند سالی است که به ثبت ملی رسیده و برای بازدید میزبان مردم است.

صبا پس از سال‌ها کوشش و پرورش شاگردان فراوان در شب جمعه ۲۹ آذرماه سال ۱۳۳۶ دیده از جهان فروبست و در قبرستان ظهیرالدوله تهران به خاک سپرده شد.



گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ