هنر شیشه گری در ایران قبل از اسلام + تصاویر
باستانی ترین شیشه در ایران متعلق به دوهزار سال قبل از میلاد مسیح است و نمونه هایی از این شیشه ها مربوط به 2000تا 1000 سال ق.م شامل عطردان، النگو، کاسه و تُنگ است. در حفاریهای چغازنبیل که بزرگترین پرستشگاه...
 شیشه گری در ایران سابقه بسیار طولانی دارد و از این صنعت در مراحل اولیه برای ساختن اشیا و لوازم ساده استفاده می کرده اند.

یک گردنبد شیشه ای متعلق به 2250 ق.م که دارای دانه های آبی رنگ است، در ناحیه شمال غربی ایران کشف شده است و قدمت این صنعت را در ایران تایید می کند. در کاوشهای باستان شناسی اخیر نیز قطعات شیشه ای مایل به رنگ سبز، متعلق به دوران تمدن های لرستان، شوش و حسنلو نیز کشف شده است.


از آزمایشهای مربوط به شیشه در عملیات باستان شناسی معلوم می شود که ایرانیان و مصریان در دوران قبل از اسلام در تهیه شیشه های رنگی مهارت چندانی نداشته اند و شواهدی مبنی بر مهارت در ساخت شیشه های رنگین از آنها در دست نیست.

باستانی ترین شیشه در ایران متعلق به دوهزار سال قبل از میلاد مسیح است و نمونه هایی از این شیشه ها مربوط به 2000تا 1000 سال ق.م شامل عطردان، النگو، کاسه و تُنگ است.

در حفاریهای چغازنبیل که بزرگترین پرستشگاه تمدن عیلام در نزدیکی شهر شوش در خوزستان و متعلق به 1300 سال ق.م است، هزاران میله رنگارنگ شیشه ای کشف گردیده است.

ظروف و تنگ و مهره و اشیا دیگر مکشوفه متعلق به دوره هخامنشیان نشان می دهد رنگ شیشه های دوره هخامنشی، سبز کم رنگ بوده اند که جزو شیشه های بی رنگ محسوب می شود . دلیل آن این بوده که مواد رنگی (اکسید فلزات) به خمیر شیشه اضافه نشده است و دلیل سبزرنگ بودن آن وجود ناخالصیها یعنی وجود آهن یا اکسید آهن در آن است.

http://www.seemorgh.com/uploads/1392/09/shishe1.gif
در آزمایشهای به عمل آمده معلوم شده تعداد حباب های هوا در شیشه های این دوره بسیار کم و اعجاب انگیز است که می تواند دو دلیل داشته باشد: اول نشان بارزی بر مرغوب بودن جنش شیشه در آن ادوار بوده و دوم نشان دهنده  وجود عنصر "انتیموان"1 در خمیر شیشه است که خود باز نشان از مرغوبیت جنش شیشه دارد.

عناصری از قبیل آهن، آلومینویم، منگنز ، تیتانو... در این شیشه های دوران کهن ایران دیده شده که مشابه شیشه های مصری است و نشان از ارتباط این دو تمدن با یکدیگر دارد.

در دوره هخامنشی و ساسانی ، شیشه گران موفق به خلق آثار هنری نفیسی شدند که امروزه نمونه هایی از آن در موزه آبگینه تهران موجود است.

طبق مدارک موجود، دوره هخامنشی شکوفایی صنعت شیشه را به همراه داشت؛ برای نمونه "ارسیتیوفانس" نویسنده نامدار یونانی که در قرن پنجم قبل از میلاد می زیسته در یکی از نمایشنامه های خود به جامهای بلورین دربار هخامنشیان اشاره کرده و قطعات شیشه ای کشف شده در تخت جمشید نیز گفته ی او را تایید می کند.

هنرمندان ساسانی در تراش دادن شیشه به مهارت شگفتی در این دوران رسیده بودند و بهترین نمونه های کار این صنعتگران، جامهایی با دوائر مقعر کوچک است که تراش داده شده اند.

لعاب که خود نوعی شیشه است و بر روی زمینه ای از سرامیک به نام لعاب پوشش داده شده در دوران هخامنشی، اشکانی و ساسانی رونق یافت. هرچند که جنس لعاب در زمان هخامنشیان و ساسانیان ، تفاوتهایی دارد. به عنوان مثال آجرهای کاخ آپادانا در شوش و تخت جمشید، متعلق به دوره هخامنشی، آجرهای لعاب دار به رنگ های سفید ، زرد و سبز بوده است که در آن، آجرها با لعاب بی رنگ و کم رنگ تزئین می شده اند ولی در دوره اشکانی، لعاب یک رنگ داده شده و لعاب رنگهای سبز روشن و سبز آبی و فیروزه ای را نیز دربرداشته اند و هنرمندان صنعتگران آن دوره لعاب را نسبتا ضخیم می داده اند.

http://www.seemorgh.com/uploads/1392/09/shishe.gif
در دوره ساسانیان رنگ لعاب از دو رنگ سبز و آبی تجاوز نمی کرده است و ظروف این دوره از تاریخ بسیار ساده و یک رنگ بوده اند.

به هرترتیب هنر شیشه گری در ایران قبل از اسلام با تاثیر پذیری از هنر مصری و یونانی و رومی رونقی نسبی یافت و زمینه را برای رشد و سکوفایی این هنر در ادوار اسلامی فراهم کرد.

پی نوشت:
1- ماده تصویه کننده برای حذف حباب های هوا



گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
www.seemorgh.com/culture
منبع: tebyan.net



مطالب پیشنهادی:
سالن‌های زیبایی یا شکنجه‌گاه هالیوود!؟ + تصاویر
پدیده جدید تلویزیون: بازیگران خارجی در تبلیغات ایرانی!
مرگ بازیگر هالیوودی روز قبل از حادثه پیش‌بینی شده بود!
عکس‌ جدید نیکی کریمی در فیلم «تمشک»
سریال نوروز 93 شبکه تهران را بشناسید + خلاصه داستان