عضو هیئت علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه مرودشت گفت: معاون جدید میراث فرهنگی - محمدحسن طالبیان - به‌دلیل آشنایی‌اش و درک چالش‌ها، آسیب‌ها و مشکلات محوطه کاخ اردشیر بابکان، با بهره بردن از دیدگاه مشاوران تخصصی می‌تواند جلوی وارد شدن آسیب بیشتر به این محوطه را بگیرد.
«کاخ اردشیر بابکان» یکی از مهمترین بناهای باقی‌مانده از اوایل دوره‌ی ساسانی در شهرستان فیروزآباد (اردشیرخوره) است که در آن می‌توان روند پیشرفت معماری مربوط به آغاز دوره‌ی ساسانی را به‌خوبی مطالعه و بررسی کرد.
اما در سه دهه‌ی گذشته، به مرور زمان اهالی و عشایر کوچ‌رو، روستایی را در نزدیکی این محوطه ایجاد کردند که نام آن برگرفته از نام بنا یعنی «روستای آتشکده» است. از چند سال پیش، اهالی این روستا ساخت‌وسازهایی را نیز در نزدیکی این بنای تاریخی انجام داده و حتی مردگان خود را در محوطه‌ی آتشکده دفن کرده‌اند.
نوروز رجبی در این‌باره گفت: در مدتی که آقای حجت در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، معاون میراث فرهنگی بود، تملک و آزادسازی زمین‌های این محوطه‌ی تاریخی توسط سازمان میراث فرهنگی را تنها راهکار موجود اعلام کرد. او بر این باور بود که «روستای آتشکده» باید جابه‌جا شود. سخن درست و کارشناسی‌شده‌ای که با توجه به توان اجرایی و اراده‌ی سازمان میراث فرهنگی عملا دشوار به‌نظر می‌رسد.
او با بیان این‌که در شرایط کنونی کارشناسان و دوست‌دارن میراث فرهنگی منتظرند تا مجموعه‌ی جدید مدیریتی اقدامی مناسب در این زمینه انجام دهد، ادامه داد: پیشروی روستا به درون بافت تاریخی نه‌تنها چشم‌انداز و منظر این مجموعه را مخدوش کرده، بلکه باعث ویرانی بخش‌های زیادی از بافت تاریخی شده است.
وی عبور جاده‌ی ارتباطی شیراز به عسلویه و جم را که از فاصله‌ی 10 تا 15 متری غرب این بنا می‌گذرد، عاملی دیگر در آسیب زدن به این مجموعه‌ی تاریخی دانست و اظهار کرد: بی‌گمان تأثیر منفی عبور این جاده از نزدیکی این بناهای تاریخی به‌مرور زمان بیشتر می‌شود. در اوایل دهه‌ی 80 اعتراض‌های زیادی به این پروژه‌ی راه‌سازی شد، چون معترضان که بیشتر کارشناسان و علاقه‌مندان میراث فرهنگی بودند به آسیب‌هایی که این جاده می‌توانست به این بنای تاریخی وارد کند، آگاه بودند؛ اما متأسفانه کسی به این موضوع توجه نکرد.
او با اشاره به مشکلاتی که عوامل طبیعی مانند باد و باران در این محوطه‌ی تاریخی ایجاد می‌کنند، گفت: با توسعه‌ی روستا، تدفین مردگان و گذر جاده، مشکلات کاخ اردشیر بابکان و دیگر بخش‌های تاریخی این منطقه بیشتر شده، اما متأسفانه هنوز راهکار مناسبی برای حل این مشکلات در پیش گرفته نشده است.
این باستان‌شناس در ادامه با بیان این‌که محمدحسن طالبیان - معاون جدید میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری - یکی از مدیرانی است که استان فارس را به‌خوبی می‌شناسد و با تهدیدها و مشکلات آن به‌خوبی آشناست، اظهار کرد: او مدت زیادی در استان فارس مدیریت کرده است و مشاورانی دارد که آگاهی، شناخت و اطلاعات کافی درباره‌ی چالش‌های موجود در این محوطه تاریخی دارند و با کمک یکدیگر می‌توانند این شهر را نجات دهند.
وی با تأکید بر این‌که بناهای تاریخی مانند کاخ ساسانی، قلعه‌دختر و شهر گور از جمله مجموعه‌های فرهنگی هستند که برای مطالعه‌ی چگونگی روی کار آمدن سلسله‌ی ساسانی بسیار کلیدی هستند، گفت: اگر مدیریت میراث فرهنگی برای حفظ آثار تاریخی دغدغه داشته باشد، حفاظت از این مجموعه‌ی تاریخی برایش اهمیت و اولویت خواهد داشت. هرچند برای کارشناسان آشنا با این مجموعه آشکار شده که سازمان میراث فرهنگی در راستای اهدافی که برایش تعیین شده، توان اجرایی، اختیار و اراده‌ی کافی را تا کنون از خود نشان نداده است.
او با اشاره به وضعیتی که اکنون مجموعه آثار تاریخی کشور با آن دست به گریبان هستند و نمونه‌های فروانی مانند آثار پشت سد سیمره در کشور وجود دارند، اضافه کرد: قانون‌های زیادی برای حفاظت از آثار تاریخی وضع شده است که مجموعه‌ی میراث فرهنگی برای حفاظت از آثار باید از آن‌ها بهره ببرد، اما متأسفانه در عمل، سازمان میراث فرهنگی نمی‌تواند کاری انجام دهد، چون توان و اختیار کافی ندارد. با این وجود، امیدوارم آقای طالبیان به‌عنوان شخصی که شناخت کافی در این زمینه دارد، به کمک مشاورانش که فیروزآباد را به‌خوبی می‌شناسند، بتواند کاری برای این شهر تاریخی و آثارش انجام دهد.
حدود یک سال گذشته، معاون وقت میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری - مسعود علویان‌صدر - از تهیه‌ی یک طرح جامع برای سامان‌دهی مجموعه‌ی کاخ اردشیر و طرح هادی روستا خبر داد تا به این شکل از دست‌اندازی و ویرانی بیشتر مجموعه جلوگیری شود؛ اما متأسفانه این اقدام نه‌تنها انجام نشد و گسترش و دست‌اندازی روستا و گورستان به بافت تاریخی متوقف نشد، بلکه گستره‌ی روستا و گورستان در بخش شمالی و درست روبه‌روی ایوان اصلی بنای کاخ اردشیر گسترده‌تر شد. از سوی دیگر، آسیب‌های طبیعی روند حفاظت و نگهداری این مجموعه‌ی کم‌نظیر را بدتر کرده است.
کاخ اردشیر بابکان در بخش شمالی شهر گور و درست در دهانه تنگاب فیروزآباد قرار دارد و از نظر چگونگی استفاده از تاق، گنبد و ایوان در آغاز دوره‌ی ساسانی بسیار کلیدی است، چون ساسانیان بودند که برای نخستین‌بار از مصالح لاشه و قلوه‌سنگ به کمک ملات گچ و بدون استفاده از داربست، بهترین گنبدها و ایوان‌ها را بر پا کردند. «تاق کسری» به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین شاهکارهای معماری جهان نیز بر همین اصول استوار است.
«کاخ اردشیر بابکان» یکی از مهمترین بناهای باقی‌مانده از اوایل دوره‌ی ساسانی در شهرستان فیروزآباد (اردشیرخوره) است که در آن می‌توان روند پیشرفت معماری مربوط به آغاز دوره‌ی ساسانی را به‌خوبی مطالعه و بررسی کرد.
اما در سه دهه‌ی گذشته، به مرور زمان اهالی و عشایر کوچ‌رو، روستایی را در نزدیکی این محوطه ایجاد کردند که نام آن برگرفته از نام بنا یعنی «روستای آتشکده» است. از چند سال پیش، اهالی این روستا ساخت‌وسازهایی را نیز در نزدیکی این بنای تاریخی انجام داده و حتی مردگان خود را در محوطه‌ی آتشکده دفن کرده‌اند.
کاخ اردشیر پیش از گسترش گورستان
نوروز رجبی در این‌باره گفت: در مدتی که آقای حجت در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، معاون میراث فرهنگی بود، تملک و آزادسازی زمین‌های این محوطه‌ی تاریخی توسط سازمان میراث فرهنگی را تنها راهکار موجود اعلام کرد. او بر این باور بود که «روستای آتشکده» باید جابه‌جا شود. سخن درست و کارشناسی‌شده‌ای که با توجه به توان اجرایی و اراده‌ی سازمان میراث فرهنگی عملا دشوار به‌نظر می‌رسد.
او با بیان این‌که در شرایط کنونی کارشناسان و دوست‌دارن میراث فرهنگی منتظرند تا مجموعه‌ی جدید مدیریتی اقدامی مناسب در این زمینه انجام دهد، ادامه داد: پیشروی روستا به درون بافت تاریخی نه‌تنها چشم‌انداز و منظر این مجموعه را مخدوش کرده، بلکه باعث ویرانی بخش‌های زیادی از بافت تاریخی شده است.
وی عبور جاده‌ی ارتباطی شیراز به عسلویه و جم را که از فاصله‌ی 10 تا 15 متری غرب این بنا می‌گذرد، عاملی دیگر در آسیب زدن به این مجموعه‌ی تاریخی دانست و اظهار کرد: بی‌گمان تأثیر منفی عبور این جاده از نزدیکی این بناهای تاریخی به‌مرور زمان بیشتر می‌شود. در اوایل دهه‌ی 80 اعتراض‌های زیادی به این پروژه‌ی راه‌سازی شد، چون معترضان که بیشتر کارشناسان و علاقه‌مندان میراث فرهنگی بودند به آسیب‌هایی که این جاده می‌توانست به این بنای تاریخی وارد کند، آگاه بودند؛ اما متأسفانه کسی به این موضوع توجه نکرد.
او با اشاره به مشکلاتی که عوامل طبیعی مانند باد و باران در این محوطه‌ی تاریخی ایجاد می‌کنند، گفت: با توسعه‌ی روستا، تدفین مردگان و گذر جاده، مشکلات کاخ اردشیر بابکان و دیگر بخش‌های تاریخی این منطقه بیشتر شده، اما متأسفانه هنوز راهکار مناسبی برای حل این مشکلات در پیش گرفته نشده است.
مخدوش شدن حریم کاخ با گسترش گورستان
این باستان‌شناس در ادامه با بیان این‌که محمدحسن طالبیان - معاون جدید میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری - یکی از مدیرانی است که استان فارس را به‌خوبی می‌شناسد و با تهدیدها و مشکلات آن به‌خوبی آشناست، اظهار کرد: او مدت زیادی در استان فارس مدیریت کرده است و مشاورانی دارد که آگاهی، شناخت و اطلاعات کافی درباره‌ی چالش‌های موجود در این محوطه تاریخی دارند و با کمک یکدیگر می‌توانند این شهر را نجات دهند.
وی با تأکید بر این‌که بناهای تاریخی مانند کاخ ساسانی، قلعه‌دختر و شهر گور از جمله مجموعه‌های فرهنگی هستند که برای مطالعه‌ی چگونگی روی کار آمدن سلسله‌ی ساسانی بسیار کلیدی هستند، گفت: اگر مدیریت میراث فرهنگی برای حفظ آثار تاریخی دغدغه داشته باشد، حفاظت از این مجموعه‌ی تاریخی برایش اهمیت و اولویت خواهد داشت. هرچند برای کارشناسان آشنا با این مجموعه آشکار شده که سازمان میراث فرهنگی در راستای اهدافی که برایش تعیین شده، توان اجرایی، اختیار و اراده‌ی کافی را تا کنون از خود نشان نداده است.
او با اشاره به وضعیتی که اکنون مجموعه آثار تاریخی کشور با آن دست به گریبان هستند و نمونه‌های فروانی مانند آثار پشت سد سیمره در کشور وجود دارند، اضافه کرد: قانون‌های زیادی برای حفاظت از آثار تاریخی وضع شده است که مجموعه‌ی میراث فرهنگی برای حفاظت از آثار باید از آن‌ها بهره ببرد، اما متأسفانه در عمل، سازمان میراث فرهنگی نمی‌تواند کاری انجام دهد، چون توان و اختیار کافی ندارد. با این وجود، امیدوارم آقای طالبیان به‌عنوان شخصی که شناخت کافی در این زمینه دارد، به کمک مشاورانش که فیروزآباد را به‌خوبی می‌شناسند، بتواند کاری برای این شهر تاریخی و آثارش انجام دهد.
قبرهای مشکی در ماه‌های اخیر گذاشته شده
حدود یک سال گذشته، معاون وقت میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری - مسعود علویان‌صدر - از تهیه‌ی یک طرح جامع برای سامان‌دهی مجموعه‌ی کاخ اردشیر و طرح هادی روستا خبر داد تا به این شکل از دست‌اندازی و ویرانی بیشتر مجموعه جلوگیری شود؛ اما متأسفانه این اقدام نه‌تنها انجام نشد و گسترش و دست‌اندازی روستا و گورستان به بافت تاریخی متوقف نشد، بلکه گستره‌ی روستا و گورستان در بخش شمالی و درست روبه‌روی ایوان اصلی بنای کاخ اردشیر گسترده‌تر شد. از سوی دیگر، آسیب‌های طبیعی روند حفاظت و نگهداری این مجموعه‌ی کم‌نظیر را بدتر کرده است.
کاخ اردشیر بابکان در بخش شمالی شهر گور و درست در دهانه تنگاب فیروزآباد قرار دارد و از نظر چگونگی استفاده از تاق، گنبد و ایوان در آغاز دوره‌ی ساسانی بسیار کلیدی است، چون ساسانیان بودند که برای نخستین‌بار از مصالح لاشه و قلوه‌سنگ به کمک ملات گچ و بدون استفاده از داربست، بهترین گنبدها و ایوان‌ها را بر پا کردند. «تاق کسری» به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین شاهکارهای معماری جهان نیز بر همین اصول استوار است.
گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
www.seemorgh.com/culture
منبع: isna.ir
مطالب پیشنهادی:
اوج سانسورهای تلویزیون با حذف 50 دقیقه از یک فیلم سینمایی!!
امین حیایی و مهدی سلوکی از چهارشنبه سوری می‌گویند
حادثه هنگام فیلمبرداری «خون به پا می‌شود» در اتوبان همت
امین حیایی و مهدی سلوکی از چهارشنبه سوری می‌گویند
حادثه هنگام فیلمبرداری «خون به پا می‌شود» در اتوبان همت
بیوگرافی سیمین غانم خواننده زن ایرانی
حاجی فیروز، بازمانده از نوروز