گفت‌وگو با مهدی‌ هاشمی‌، پانته آبهرام و دیگر بازیگران فیلم «هیچ»

بلاتکلیفی احساس
مهدی ‌هاشمی ‌بازیگر نقش نادر در فیلم «هیچ» درباره حضور خود بعد از چند سال دوری از سینما در این فیلم گفت؛ وقتی در یک سریال تاریخی و طولانی کار می‌کنی، خود به خود نمی‌توانی کار سینما انجام بدهی. قبل از حضور در «روزگار قریب» سینما از 10 سال پیش به سمتی رفته بود که من دوست نداشتم در آن فضا باشم.

«مدتی کار در تئاتر را دنبال کردم و بعد هم در تلویزیون سریال‌های خوبی به من پیشنهاد شد، مانند «روزگار قریب» و «هزاران چشم» کیانوش عیاری و «طلسم شدگان» داریوش فرهنگ. به همین دلیل فرصتی برای سینما نداشتم. البته در این هفت سال برای بازی در فیلم‌های سینمایی پیشنهاد داشتم، اما این پیشنهادها کمدی‌های عامه پسند بودند، قبول نکردم. تا اینکه در فیلم «روزکارنامه» مسعود کرامتی بازی کردم.»

 

«البته چند فیلم خوب هم پیشنهاد شد اما من درگیر سریال بودم. زمانی که فیلمنامه «هیچ» را خواندم، احساس کردم کار عجیبی است. کاهانی را دورادور با فیلم «بیست» می‌شناختم. فیلمنامه «هیچ» مرا جذب کرد و بعد متوجه شدم همه بازیگران و گروه حرفه‌یی هستند.» وی افزود؛ «در ابتدا به خاطر فیلمنامه بازی در این فیلم را قبول کردم اما وقتی وارد شدم، احساس کردم کارگردانی بسیار قوی تر از فیلمنامه است. با اینکه کاهانی یکی از فیلمنامه نویسان فیلم است، اما انگار شخص دیگری آن را نوشته و حالا کارگردانی آمده و با فکر، ایده و برداشتی که از متن دارد آن را کارگردانی می‌کند و این برای من جذاب است.»

هاشمی‌ درباره فضای کلی فیلم گفت؛ «کل خانواده و فیلمنامه عجیب هستند. شخصیت و روحیه کاهانی برای من حرف اول را می‌زند. او بر کار احاطه دارد و جزییات را در نظر می‌گیرد. در «هیچ» همه تمام انرژی خود را برای ساخت به کار می‌برند. هر روز که همه گروه اینجا هستیم، هیچ‌کس نمی‌خواهد زود برود و هیچ بازیگری ته مانده انرژی خود را به صحنه نمی‌آورد و تازگی و طراوت را به همراه دارند. امیدوارم بقیه کار هم خوب پیش برود و ما صاحب فیلم خوبی شویم.»

وی درباره نقش نادر توضیح داد؛ «نادر یک آدم بیمار است، بیماری شبیه اعتیاد. این موضوع دست خودش نیست و مشکل ژنتیکی دارد. همین امر باعث شده تنها، منزوی، محتاج و بدبخت زندگی کند. اما دوست دارد مثل بقیه مردم خانواده و زندگی معمولی داشته باشد. نادر در این فیلم پدر خانواده‌یی پرجمعیت است.»

 

پانته آ بهرام بازیگر محترم قصه «هیچ» درباره حضور خود در این فیلم گفت؛ «فیلمنامه «هیچ» تنها فیلمنامه گروتسک ایرانی است که در این سال‌ها با آن روبه رو شدم. پیش از این هرگز متنی با چنین تعریف کاملی از این ژانر هنری ندیده بودم، زیرا رسیدن به فضای گروتسک کار آسانی نیست.»

«معمولاً منابع و مآخذ مکتوب در ارتباط با گروتسک برای تدریس در دانشگاه‌ها محدود است و به نظر من فیلمنامه «هیچ» می‌تواند منبع مناسبی برای تدریس باشد. این متن، خیلی کامل است، زیرا همه تعاریف این گونه هنری در آن گنجانده شده است.» وی درباره فضای این فیلم افزود؛ «فیلمنامه «هیچ» تو را با احساساتت بلاتکلیف می‌کند. درست لحظاتی که در حال خندیدن هستی، مشمئز می‌شوی و در همان لحظه‌یی که دلت می‌خواهد محیطی که در آن قرار گرفتی را ترک کنی، عاشقانه آنجا را دوست داری. فکر می‌کنی وحشت زده‌یی ولی می‌خندی. فیلمنامه «هیچ» مجموعه‌یی است از احساسات متناقض که موفق می‌شود در یک لحظه آنها را در مخاطب بیدار کند. من زمانی که فیلمنامه را می‌خواندم این فضا برایم جالب بود. البته مهکام و کاهانی را از قبل می‌شناختم و با بقیه گروه یا قبلاً کار کرده بودم یا دورادور آنها را می‌شناختم.» بهرام درباره دلایل حضور خود در این فیلم عنوان کرد؛ «این عواملی که عنوان کردم باعث شد من در این کار حضور داشته باشم. البته نقش محترم نیز برایم جذابیت دیگری داشت. وقتی سابقه بازی یک بازیگری از مرحله‌یی می‌گذرد، خیلی سخت نقش‌های گوناگون به او پیشنهاد می‌شود. اما من در این فیلم با نقشی روبه رو شدم که مشکل گویش دارد و بعضی افراد حرف‌های وی را می‌فهمند و بعضی دیگر متوجه نمی‌شوند. محترم برای ادای کلمات دچار مشکل است.» وی درباره گویش محترم در فیلم «هیچ» افزود؛ «قرار بود بر اساس فیلمنامه «هیچ» حرف‌های محترم کاملاً نامفهوم باشد. ولی با کاهانی در تمرین‌ها به این نتیجه رسیدیم که او نباید کاملاً لال باشد و به نوعی در آستانه خوب شدن است. این اتفاق برای این شخصیت در داستان بر اساس یک شوک افتاده است. من خانمی ‌را می‌شناختم که به خاطر فوت پسرش دچار چنین مشکلی بود و از این نمونه استفاده کردم.» «تا جایی که من اطلاع دارم تاکنون چنین نقشی بازی نشده است. سعی کردم بیان این شخصیت را فرموله کنم و حالا زبان محترم فرموله و قاعده مند است و می‌توانم اگر شخصی بخواهد به او این بیان را تدریس کنم.»

بهرام که یکی از بازیگران حرفه‌یی تئاتر است، درباره استفاده از تجربیات تئاتری خود برای ایفای نقش محترم گفت؛ «ناگفته پیدا است که بازیگری می‌تواند به این فضا برسد که تربیت گویشی و بیان تئاتری داشته باشد. یعنی روی حنجره و بیان کلماتش تسلط پیدا کند. تمرین‌های تئاتر این امکان را به بازیگر می‌دهد که از قابلیت‌های بیانش گسترده تر استفاده کند.»

 

مهران احمدی بازیگر نقش بیک درباره حضور خود در آثار کاهانی گفت؛ «فکر می‌کنم نقش «بیک» متفاوت‌تر از پنج کار سینمایی است که تاکنون بازی کرده ام. برای خودم تجربه دوست داشتنی است. لحظات بسیار خوبی دارد. بیک پسر بزرگ خانواده‌یی است که مادرش عفت است. البته در این فیلم همه شخصیت‌ها داستان را پیش می‌برند. اینجا هم من یک وانت دارم مثل مجموعه «آشپزباشی» محمدرضا هنرمند و فیلم «بیست». اما این سه وانتی با هم تفاوت‌های فاحشی دارند.

میثم در «بیست» بچه شهرستانی ساده، همدانی و عشق فیلم است. اما در «هیچ» با شخصیتی لمپن و پایین شهری روبه رو هستیم. نقش بیک بستر این را داشت که وارد کلیشه‌های رایج شود به دلیل شخصیت لمپنی که دارد اما در سال 88 آن لمپنیسم دیگر جواب نمی‌دهد و ترسم از همین موضوع بود که وارد کلیشه‌ها نشوم و همیشه از این موضوع فرار می‌کنم و امیدوارم این اتفاق در این فیلم نیفتاده باشد.»

 

احمدی افزود؛ «در متن هیچ وقت شخصیت پردازی کامل نمی‌شود بازیگر با حضور خود جلوی دوربین شخصیت را کامل تر می‌کند و به نوعی مکمل متن است. بیک با وانت سمساری می‌کند. با شیوه معمول دریافت نقش، این آدم‌ها را پیدا کردم سعی کردم با نگاه کردن به این آدم‌ها اندیشه آنها را بفهمم، این شناخت را درون خودم بریزم و از آن پر شوم. در این صورت است که همه چیز ناخودآگاه می‌شود. وقتی از آدمی‌ لبریز می‌شوی اوست که به تو فرمان می‌دهد. البته در این راه کاهانی خیلی موثر بود. او بازیگری و شخصیت‌های اجتماع را خوب می‌شناسد.» وی درباره اینکه چه چیزهایی را خود به شخصیت بیک اضافه کرده است، گفت؛ «آدم‌هایی مثل بیک وقتی به واسطه شغل شان ممکن است بارهای سنگینی را در روز جا به جا کنند، قطعاً فیزیک خاصی دارند. آن فیزیکی که من به این آدم اضافه کردم، باعث شد شخصیت او شکل بگیرد. این آدم باید 10 ساعت در روز با بلندگو پشت وانت کاسبی کند. قطعاً این موضوع روی صدایش تاثیر می‌گذارد. بیک به شدت عصبی است. فکر می‌کنم اینها چیزی بود که من وارد شخصیت کردم.

«البته کاهانی قابلیت‌های این نقش را در من دید. من هم خودم را برای نقش چاق کردم و مدام پرخوری می‌کنم. در حال حاضر حدود هشت کیلو در یک ماه وزنم بیشتر شده. میثم در «بیست» قرار بود جوان‌تر و لاغر باشد ولی اینجا بیک باید سه سال بزرگ تر از سن واقعی من به نظر بیاید. دوست ندارم مخاطب مهران احمدی ببیند. امیدوارم بیک هم احمدی نباشد.» نیره فراهانی تاکنون برای بازی در فیلم‌های «به همین سادگی» و «تقاطع» کاندیدای دریافت جایزه شده و البته همیشه به خاطر سلیقه‌یی که دارد کمتر بازی می‌کند و ترجیح می‌دهد با کارگردانانی همکاری کند که نگاه حرفه‌یی در سینما دنبال می‌کنند. وی در ابتدا درباره کم کاری خود در سینما گفت؛ «من در دانشگاه هنرهای زیبا درس خوانده ام. من و هم دوره‌یی‌هایم به خاطر تربیت استادانی چون بیضایی، شمیم بهار، گلشیری و کوثر یاد گرفتیم که بازی در هر کاری را قبول نکنیم. من شاید مثل خیلی‌ها نیاز مالی داشته باشم ولی هیچ وقت تا امروز حاضر نشدم هر نقشی را قبول کنم. همین موضوع باعث می‌شود خیلی‌ها من را نشناسند. هر شخصی شهرت را دوست دارد ولی قرار نیست به هر قیمتی به دست بیاورد.»

«دلم می‌خواهد وقتی بازی می‌کنم یک تاثیری درمخاطب بگذارم و خودم هم به لحاظ هنری ارضا شوم. اگر غیر از این باشد قبول نمی‌کنم، زیرا حتی دستمزد آن هم به من نمی‌چسبد.»

 

فراهانی درباره حضور خود در این فیلم افزود؛ «وقتی کاهانی به من پیشنهاد بازی در این فیلم را داد، خوشحال شدم زیرا فیلم «بیست»، کار قبلی ایشان را بسیار دوست داشتم. وقتی فیلمنامه را خواندم خیلی قصه و شخصیت‌ها مرا جذب کرد. نقش عفت خیلی جالب و دور از من بود.»

وی درباره نقش عفت توضیح داد؛ «عفت یک زن دلاک است که خانواده پرجمعیتی دارد. او زن بسیار قانعی است. عفت با وجود مشکلات زیادی که دارد، علاقه مند است سایه بالاسر داشته باشد که نادر وارد قصه می‌شود و اتفاقاتی را با خود وارد قصه می‌کند.» فراهانی درباره همکاری با کاهانی گفت؛ «کار این کارگردان من را به 30 سال پیش که اتودهای کلاسیک می‌زدیم، برد. از ابتدا قرار بود هیچ بازیگری دیالوگ حفظ نکند. فقط همه متن را خواندیم. من پنج بار آن را مطالعه کردم و هر بار به نقش خودم بیشتر نزدیک شدم. همیشه قبل از کار ما یک ساعت تمرین می‌کنیم و هر بازیگری راجع به نقش خود صحبت می‌کند. یکی دیگر از ویژگی‌های کار بداهه گویی است. این فیلم بیشتر تصویر واکنش و عکس العمل است و من عاشق این نوع سینما هستم.»

 

وی درباره حضور خود در این فیلم پربازیگر گفت؛ «هیچ» از فیلمنامه‌هایی است که همه نقش‌ها آنقدر ویژگی دارند که هر بازیگری به راحتی حضور در آن را قبول کند. من در این فیلم نقش یکتا همسر عادل (احمد مهران فر) را بازی می‌کنم. این نقش مجموعه ویژگی‌هایی داشت که برایم جذاب بود. بازی در نقش یکتا خیلی متفاوت از کارهای قبلی من است و امیدوارم در اجرا نیز این اتفاق افتاده باشد. اصولاً بازی کردن با لهجه آذری کار سختی است. نمی‌توانم از حالا به نتیجه مطمئن باشم. احمد مهران فر درباره همکاری خود با کاهانی افزود؛ «من فیلم «بیست» را خیلی دوست داشتم. قرار بود در این فیلم هم بازی کنم که به علت قراردادی که داشتم، نتوانستم با گروه همکاری کنم.» «رابطه من و کاهانی از زمانی پررنگ تر شد که وی تئاتری از من دید که همان زمان فیلمنامه «هیچ» در حال نگارش بود. او به من پیشنهاد داد و وقتی متن را خواندم به آن علاقه مند شدم. من و یکتا در این فیلم هر دو فوتبالیست بودیم و حالا با هم زندگی می‌کنیم. نقش عادل در فیلمنامه خیلی مشخص نبود ولی فکر می‌کنم در اجرا نمود پیدا کرده است و جای کار دارد.»

«او شخصیت عقده‌یی است که به ایده آل‌هایی که در ذهنش بوده نرسیده است. این موضوع وی را درونی کرده اما در عین حال یک آدم بیرونی است. عادل فوتبالیست بوده که حالا نیست و با همسرش هم مشکلاتی دارد و پسر دوم خانواده است.»

 

صابر ابر درباره حضور خود در این فیلم گفت؛ «در هر فیلمی‌نسبت به محتوا، شکل ساختاری و فیلمنامه آدم‌ها چیده می‌شوند و اگر این نوع گریم‌ها، شکل بازی‌ها، لباس‌ها و حتی کاراکترها متفاوت به نظر می‌آیند به این دلیل است که خود فیلمنامه هم متفاوت است. آدم‌های این قصه در موقعیت استثنایی قرار گرفته اند که شاید این موقعیت خیلی کم برای خانواده‌یی اتفاق بیفتد.» «زمانی که فیلمنامه را خواندم، به نظرم آمد این آدم‌ها همه واقعی هستند و در شرایط واقعی هم قرار گرفته اند. اما یک پروسه زمانی را طی می‌کنند، که برای هر آدمی ‌پیش نمی‌آید. این افراد با توجه به اینکه همه آدم‌های معمولی هستند، اما خاص به نظر می‌آیند و در شرایط متفاوتی هم قرار دارند. من نقش نیما داماد خانواده را برعهده دارم که همسرم نگار جواهریان (لیلا) است. نیما همیشه همه چیز را با تاخیر متوجه می‌شود.»

وی درباره جذابیت این نقش می‌گوید؛ «من نقشی را قبول می‌کنم که در فیلم جای درستی قرار گرفته و به حضور آن نیاز باشد. نیما برای من کاراکتری بود که همیشه دوست داشتم بازی کنم.» نگار جواهریان درباره حضور خود در فیلم «هیچ» گفت؛ «نقش لیلا و حضور آدم‌ها کنار هم برایم جذاب بود. در بیشتر سکانس‌ها همه بازیگران حضور دارند.

لیلا دغدغه خانواده دارد و اتفاقاً نگران همه آنها و خیلی هم اهل عمل است. او در این خانواده فرودست، آدم امروزی است. حضور در این نقش برایم جذابیت بسیاری داشت. کاراکتر لیلا را تا به حال در سینما تجربه نکرده بودم.»