در دهه اخیر، شاهد پخش سریال‌های متعددی از شبكه‌های مختلف سیما بوده‌‌ایم. سریال‌هایی كه بنا به قصه و بازیگران و فضای آنها مورد توجه مخاطبان قرار گرفته‌اند. در بین این مجموعه‌ها، كمتر مجموعه‌ای ادامه پیدا كرده و قسمت‌های بعدی آن نیز ساخته شده است. اما مجموعه كلانتر، با توجه به ساختار و فضای اكشن آن در قسمت‌های زیادی ساخته شد و مخاطبان نیز از آن استقبال كردند. محسن شا‌محمدی، نویسنده و كارگردان این مجموعه با توجه به تجربیات خوبی كه در زمینه ساخت آثار پلیسی دارد، توانسته 3 سری مختلف از جمله كلانتر 1، كلانتر 2 و كلانتر 3 را روی آنتن سیما بفرستد. او پیش از این كارگردانی آثاری چون شلیك نهایی، تصمیم نهایی و جنگ پلیس را به عهده داشته و حال پس از چند سال، دوباره با ساخت سری جدید كلانتر به تلویزیون بازگشته است. محسن شا‌محمدی كارگردانی است كه به فضاهای اكشن علاقه خاصی دارد و از ساخت این‌گونه آثار لذت می‌برد.
كلانتر یك كار غیراكشن است
كارگردان مجموعه كلانتر در ارتباط با طرح اولیه و شكل‌گیری این سریال می‌گوید: «طرح این سریال به سال 81 برمی‌گردد. سیداصغر زائری (تهیه‌كننده) قراردادی با سازمان صداوسیما برای ساخت یك سریال پلیسی داشت، اما متاسفانه چون برآورد این كار بسیار محدود بود، امكان مانور وجود نداشت. اما از آنجایی كه قبلا با ایشان كار كرده بودم و بخوبی از یكدیگر شناخت داشتیم، پذیرفتم این كار را انجام دهیم؛ چون نسبت به ایشان احساس دین می‌كردم. بنابراین كار شروع شد و خودم فیلمنامه ساده‌تری نوشتم كه هنگام ساخت نام كلانتر را به خود گرفت. در فیلمنامه جدید از تعقیب و گریز و صحنه‌های اكشن و پرخرج خبری نبود و داستان بیشتر حول و حوش مسائل و روابط انسانی دور می‌زد و خوشبختانه با برنامه‌ریزی درستی كه انجام گرفت، از هزینه‌های اضافی اجتناب شد و توانستیم گروه كوچك و حرفه‌ای را جمع كنیم و كار را ادامه دهیم.»
محسن شا‌محمدی در پاسخ به این سوال كه چه شد كلانتر در 3 سری مختلف به روی آنتن رفت، می‌گوید: «به نظرم كلانتر این پتانسیل را داشت كه ادامه پیدا كند. بخصوص این كه در اپیزودهای 5 و 6 قسمتی ساخته شده بود و می‌توانست حجم زیادی از معضلات جامعه را به تصویر بكشد و در آگاهی دادن و كاهش جرائم اثرگذار باشد. خوشبختانه مسوولان صداوسیما و نیروی انتظامی هم موافق بودند كه ادامه پیدا كند. یادم می‌آید وقتی كلانتر 2 تمام شد، آقای فرجی، مدیر گروه فیلم و سریال وقت با من تماس گرفتند و گفتند آقای ضرغامی گفته كه كلانتر باز هم ادامه پیدا كند و این جای امیدواری و خوشحالی داشت.»
نویسنده و كارگردان مجموعه‌های كلانتر درخصوص این سوال كه چرا فكر می‌كردید این كار باید ادامه پیدا كند، معتقد است: «به این دلیل كه تمام كارهای پلیسی مطرح مانند ناوارو، شرلوك هلمز و... در طول چندین سال متوالی تهیه و تولید شدهاند و صرفا در حد 13 یا 26 قسمت نبوده‌اند و به همین دلیل هم در ذهن ما ثبت شدهاند. ما هم اگر می‌خواستیم یك ردپای پلیسی را در ذهن مخاطب خودمان ثبت كنیم، باید آن را استمرار می‌بخشیدیم.»
شا‌محمدی در پاسخ به این سوال كه چرا ایرج نوذری را به عنوان كلانتر عوض نكردید و از بازی سایر بازیگران استفاده نكردید، چنین پاسخ می‌دهد: «نیازی به این كار احساس نشد، چون ایشان همكاری خوبی با ما داشت. كار فیلمسازی سخت و دشوار است و انتخاب بازیگران ثابتی كه در طول چندین ماه متوالی بتوانند این سختی‌ها را با خونسردی و بردباری تحمل كنند، مشكل است. خوشبختانه من با آقای نوذری هیچ مشكلی نداشتم و از همكاری با ایشان همواره لذت برده‌‌ام.»
شا‌محمدی می‌گوید: نوشتن فیلمنامه كلانتر 3 یك سال به طول انجامیده است و هنگامی كه تصویربرداری این سریال آغاز شد، فیلمنامه آن نیز به طور كامل نوشته شده بود.
این كارگردان در ادامه صحبت‌هایش در پاسخ به این سوال كه چه المان‌هایی را به كار برده تا كلانتر 3، با كلانترهای قبلی متفاوت باشد، می‌گوید: «سعی كردم از داستان‌های جذاب‌تر و فراگیرتر استفاده كنم، ولی به هر حال كلانتر 3 هم به همان شكل كلانترهای قبلی ساخته شده است. در ساختار تكنیكی و امكانات تغییراتی ایجاد شده، ولی در اصول كار خیر. چرا كه اگر می‌خواست فرمت و اصول كلی‌اش تغییر كند، دیگر می‌شود یك كار جدید، كه باید نام جدیدی هم برای آن انتخاب می‌شد. به نظرم كلانتر یك كار غیراكشن است و هدف از ساخت آن صرفا به رخ كشیدن نیروی پلیس نبوده و در كلانتر ما به معضلات اجتماعی می‌پردازیم و مجرمین ما حرفه‌ای نیستند. آنها آدم‌های معمولی هستند كه به خاطر اشتباهاتی كه می‌كنند، ضرباتی گاه جبران‌ناپذیر به خود و اطرافیانشان می‌زنند.
این كار داستان‌های تحلیلی و روانی دارد و پلیس كلانتر هم از این قاعده مستثنی نیست. سرگرد با متهمانش در بیشتر موارد رابطه عاطفی دارد. این شكل كار در ساخت تمام كلانترها رعایت شده است.»
محسن شاه‌‌محمدی در این رابطه كه آیا كلانتر 3 می‌تواند موفقیت كلانترهای قبلی را به دست آورد یا خیر، معتقد است: «هر اثر هنری به این امید ساخته می‌شود كه بتواند به بهترین نحو با مخاطب ارتباط برقرار كند و اثرگذار باشد. امیدوارم كلانتر 3 هم این‌گونه باشد.»
كارگردان كلانتر 3 در پاسخ به این سوال كه داستان‌های این مجموعه تا چه حد براساس داستان‌های واقعی ساخته شدهاند، می‌گوید: «اصولا پرونده‌های واقعی به جز كلیت ماجرا حرف دیگری برای گفتن ندارند. پرونده‌ها یك سری سوال و جواب هستند و اصولا از موقعی تشكیل می‌شوند كه جرم اتفاق افتاده است. ولی ما در كلانتر اغلب به دنبال آن بخش از زندگی هستیم، كه قبل از وقوع جرم جاری بوده است و همچنین تاثیرات احساسی و عاطفی آن.»
محسن شا‌محمدی برای ساخت سریال كلانتر 3 با مشكل خاصی روبه‌رو نبوده است و مسوولان نیز در ساخت این اثر همكاری‌های لازم را داشته‌اند.
شا‌محمدی صحبت‌هایش را این‌گونه به پایان می‌برد و می‌گوید: «تصویربرداری این سریال 7 ماه به طول انجامید و این گروه 40 نفره گاهی تا 15 ساعت كار كردند، اما در كمال خونسردی و آرامش. من در همین‌جا از همه گروه، بخصوص آقای زائری و مدیر تولید كار آقای میرزا صادقی تشكر می‌كنم.»
بازی در نقش پلیس برایم جذاب بود
فرهاد مهادیان، از بازیگران جوانی است كه چندین سال است كارش را در عرصه بازیگری و البته موسیقی آغاز كرده است. او در سری اول كلانتر نیز حضور داشته و این بار هم در كلانتر 3 به عنوان همكار كلانتر در مقابل ایرج نوذری ظاهر شده است. او درمورد حضورش در این مجموعه می‌گوید: «با آقای شا‌محمدی قبلا در مجموعه‌های كلانتر 1 و یكی مثل من كار كرده بودم. به خوبی ایشان را می‌شناختم. وقتی فیلمنامه این سریال را خواندم، از نقشم خوشم آمد. دوست داشتم آن را بازی كنم، چرا كه پیش از این هرگز نقش یك پلیس را ایفا نكرده بودم و برای همین بسیار برایم جذاب بود.»
مهادیان در خصوص این كه چطور به این نقش نزدیك شده است، می‌گوید: «دوست داشتم یك نقش كامل را از پلیس به نمایش بگذارم و آن را تك‌بعدی بازی نكنم. به همین دلیل تنها به كار و حرفه او پرداخته نمی‌شود و وارد زندگی شخصی این پلیس نیز می‌شویم كه این مساله خیلی جذاب بود. با ایرج نوذری به عنوان همراه اصلی رابطه خوبی داشتم.» او در ادامه به این نكته اشاره می‌كند كه یكی از حسن‌های این كار این است كه داستان‌ها واقعی هستند و از حالت متن بیرون آمده‌اند و مستندتر شدهاند. در كلانتر 3، داستان‌ها به‌روزتر و زیباتر شدهاند و نیروی تازه‌تری به كار اضافه شده است؛ مانند حضور ستوان زن در سریال.
فرهاد مهادیان در ارتباط با این نقش خود تحقیق خاصی نداشته است و تنها به فیلمنامه و راهنمایی‌های كارگردان بسنده كرده است. او در حال حاضر مشغول بررسی فیلمنامه‌های جدید است و آلبوم تازه‌اش با نام «دوستم داری، چند تا» به تازگی وارد بازار شده است. او می‌گوید موسیقی بعد از بازیگری رشته دوم هنری او است و این كار برایش، یك كار دلی محسوب می‌شود.
ماجراهای كلانتر برایم جذاب بود
لیلا موسوی در این سریال نقش ستوان الهام را ایفا می‌كند. او از سال 73 بازیگری را با بازی در تئاتر آغاز كرده و در سال 76 با بازی در سریال خانواده محبوب پا به عرصه تصویر گذاشته است. بازیگر نقش ستوان الهام در خصوص حضورش در این مجموعه می‌گوید: «من از طریق آقای زائری (تهیه‌كننده) برای بازی در این كار دعوت شدم؛ چون قبلا با ایشان یك سریال كار كرده بودم. وقتی فیلمنامه را خواندم، از نقشم خوشم آمد. چون یك پلیس متفاوت بود و دوست داشتم جایگاه یك زن پلیس را به خوبی نشان دهم. چرا كه به نظرم این حرفه، یك حرفه خاموش است و نیاز به آشنایی و شناخت بیشتر توسط مردم دارد، ما تا به حال تنها دیده‌ایم كه پلیس زن، تبهكاران را دستگیر می‌كند، در صورتی كه یك زن پلیس كارهای بیشتری نیز انجام می‌دهد و در كارش مدیریت خاصی دارد.»
لیلا موسوی در پاسخ به این سوال كه كلانتر 3، چه تفاوتی با كلانترهای قبلی دارد، می‌گوید: «من كلانتر 1 را كامل دیدم اما متاسفانه كلانتر 2 را پراكنده دیده‌ام. به نظرم كلانتر 3، هم به روزتر است و هم از داستان‌های پخته‌تر و باساختار محكم‌تری برخوردار است.» بازیگر نقش ستوان الهام معتقد است كه شا‌محمدی به خوبی توانسته یك زن پلیس را به تصویر بكشد و به همین دلیل نیاز بیشتری به تحقیق وجود نداشته است.
لیلا موسوی در خصوص این كه بازی در روی صحنه را بیشتر دوست دارد یا در مقابل دوربین، می‌گوید: «من قلبا تئاتر را دوست دارم. بازی در مقابل دوربین سختی‌های خاص خودش را دارد مثل حفظ راكورد یا چندین برداشت، اما با این همه بازی در عرصه تصویر نیز جذاب و شیرین است.»
او درباره نوع كارگردانی محسن شا‌محمدی می‌گوید: «ایشان كارگردان با دقت و فهیمی هستند و البته سخت‌گیری‌های خاص خودشان را دارند كه در نهایت به نفع خود بازیگر است.»
كار پلیسی ساختن، یك نوع ریسك است
سید اصغر زائری، تهیه‌كننده هر 3 كلانتر است. او تهیه مجموعه‌های آینه عبرت، هشدارهای پلیس و شلیك نهایی را در پرونده هنری خود دارد.
او درباره ساخت و تهیه كلانتر 3 می‌گوید: «استقبال مخاطبان از سری‌های قبلی این مجموعه و درخواست مسوولان صداوسیما، همچنین سازمان عقیدتی، سیاسی باعث شد كه كلانتر 3 را نیز تهیه و تولید كنیم.»
زائری معتقد است ساخت یك سریال پلیسی به نوعی خطرپذیری محسوب می‌شود. او می‌گوید ساخت این‌گونه آثار با مشكلات زیادی همراه است. برای مثال معاونت اجتماعی و ناجی هنر كه متولی این‌گونه كارها هستند، متاسفانه هیچ‌گونه همكاری‌ای با ما نداشتند و ما با تجربیاتی كه داشتیم، قدم به قدم جلو رفتیم و امكانات‌مان بسیار محدود بود.
انتخاب بازیگران كلانتر 3 به پیشنهاد من، آقای شاه‌‌محمدی و دستیار برنامه‌ریزی صورت گرفت و به نظرم توانسته‌ایم گروه حرفه‌ای و خوبی را در كنار هم جمع كنیم.
زائری در پاسخ به این سوال كه آیا در آ‌ینده شاهد ساخت و تهیه كلانتر 4 هم خواهیم بود یا خیر، می‌گوید: «همه چیز بستگی به درخواست مسوولان دارد. اگر شرایطی پیش بیاید كه بتوانیم این كار را ادامه دهیم حتما كلانتر 4 را هم خواهیم ساخت.»
سید اصغر زائری، تهیه‌كننده هر 3 كلانتر است. او تهیه مجموعه‌های آینه عبرت، هشدارهای پلیس و شلیك نهایی را در پرونده هنری خود دارد.
او درباره ساخت و تهیه كلانتر 3 می‌گوید: «استقبال مخاطبان از سری‌های قبلی این مجموعه و درخواست مسوولان صداوسیما، همچنین سازمان عقیدتی، سیاسی باعث شد كه كلانتر 3 را نیز تهیه و تولید كنیم.»
زائری معتقد است ساخت یك سریال پلیسی به نوعی خطرپذیری محسوب می‌شود. او می‌گوید ساخت این‌گونه آثار با مشكلات زیادی همراه است. برای مثال معاونت اجتماعی و ناجی هنر كه متولی این‌گونه كارها هستند، متاسفانه هیچ‌گونه همكاری‌ای با ما نداشتند و ما با تجربیاتی كه داشتیم، قدم به قدم جلو رفتیم و امكانات‌مان بسیار محدود بود.
انتخاب بازیگران كلانتر 3 به پیشنهاد من، آقای شاه‌‌محمدی و دستیار برنامه‌ریزی صورت گرفت و به نظرم توانسته‌ایم گروه حرفه‌ای و خوبی را در كنار هم جمع كنیم.
زائری در پاسخ به این سوال كه آیا در آ‌ینده شاهد ساخت و تهیه كلانتر 4 هم خواهیم بود یا خیر، می‌گوید: «همه چیز بستگی به درخواست مسوولان دارد. اگر شرایطی پیش بیاید كه بتوانیم این كار را ادامه دهیم حتما كلانتر 4 را هم خواهیم ساخت.»
نزدیك به 100 لوكیشن داشتیم
قربان خانی تصویربردار مجموعه كلانتر 3 است. او پیش از این در كلانترهای قبلی به عنوان تصویربردار نیز حضور داشته است.
قربان خانی درباره نوع تصویربرداری این كار، با توجه به این كه یك مجموعه پلیسی است، می‌گوید:
«تصویربرداری این كار با سایر كارها تفاوت آن چنانی‌ای ندارد و ما بیشتر سعی كرده‌ایم از طریق نورپردازی آن هیجان را به مخاطب القا كنیم. به نظرم هیجان بیشتر توسط نور، كات‌های سریع و نحوه تدوین به مخاطب انتقال پیدا می‌كند.»
قربان خانی درخصوص مشكلات تصویربرداری این كار می‌گوید: «با مشكل زیادی روبه‌رو نبودیم. تنها مشكل ما وضعیت جوی بود. چون تصویربرداری این كار در 30 بهمن 87 كلید زده شد؛ یعنی دراوج سرما و برف و حدود 8 ماه هم به طول انجامید. برای ساخت این مجموعه چیزی نزدیك به 100 لوكیشن مختلف داشتیم كه این تعداد از لوكیشن كار را به مراتب دشوار می‌كرد.» قربان خانی در حال حاضر تصویربرداری سریال«آسمان همیشه ابری نیست» به كارگردانی سعید عالم‌زاده را بر عهده دارد.
سكانس آخر...
كلانتر 3، این بار با قصه‌های جذاب‌تر و مستندتر روانه شبكه یك سیما شده است و تا به حال نیز توانسته مخاطبان خود را نیز جذب كند. اما سریال‌های اكشن و پلیسی ما همیشه با نواقص زیادی نیز روبه‌رو بوده‌اند؛ مثل این كه پلیس‌ها یا از این طرف بام افتاده‌اند یا از آن طرف بام. با این همه، محسن شا‌محمدی سعی كرده یك پلیس مردمی را به رخ مخاطبش بكشد و برای همین، كلانتر 3 بیشتر محور زندگی شخصی پلیس‌هاست تا نشان دادن مشكلات حرفه آنها. به هر حال، این فصل از كلانتر هم به پایان رسیده است.
گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
www.seemorgh.com/culture
منبع: jamejamonline.ir
مطالب پیشنهادی:
معروفترین بازیگران و روایت سال‌های كشف حجاب!
lost؛ گمشده در جزیره معنا
صدایش را سال‌هاست در تلویزیون می‌شنویم
تلویزیون، كمدی و بدآموزی
درباره سریال «دایره جنایی» و شخصیت‌ها