روز تریفید
روز تریفید با حال و هوای اكشن و دلهر‌ه‌آور خود، قصه‌ای علمی ـ تخیلی و ترسناك را تعریف می‌كند كه قصه آن در سال 1951 میلادی اتفاق می‌افتد، ولی...
 
«روز تریفید» محصول مشترك انگلستان و كانادا یك مجموعه 2 اپیزودی تلویزیونی است كه قبل از پخش از تلویزیون، به صورت یك فیلم سینمایی نمایش محدودی در كانادا و انگلستان داشت و توانست یك فروش قابل قبول 15 میلیون دلاری داشته باشد. روز تریفید برای پخش از شبكه تهران به مجموعه 4 قسمتی تبدیل شده است.
 
نیك كاپوس كارگردان این مجموعه 180 دقیقه‌ای، یكی از كارگردانان و تهیه‌كنندگان مطرح انگلیسی است كه از اوایل سال 2000 فعالیت هنری خود را شروع كرد و تهیه‌كننده و كارگردان تعدادی از مطرح‌ترین كارهای تلویزیونی در این كشور اروپایی بوده است.
روز تریفید با حال و هوای اكشن و دلهر‌ه‌آور خود، قصه‌ای علمی ـ تخیلی و ترسناك را تعریف می‌كند كه قصه آن در سال 1951 میلادی اتفاق می‌افتد، ولی سازندگان مجموعه كه دهه 50 میلادی را به عنوان رخدادهای قصه انتخاب كرده‌اند، روی این نكته تاكید می‌كنند كه قصه فاقد یك زمان و مكان خاص است و می‌تواند در هر نقطه‌ای از جهان و در هر موقعیت زمانی اتفاق بیفتد.
شاید به همین دلیل است كه فضاسازی قصه مجموعه دستخوش تغییر است و خیلی وقت‌ها این فضای دهه پنجاهی، بشدت امروزی به نظر می‌رسد. طبق معمول قصه‌های فیلم‌ها و مجموعه‌های علمی ـ تخیلی چند دهه اخیر، قصه روز تریفید درباره تهاجم موجودات بیگانه فضایی به كره زمین و مقابله موجودات انسانی با آنها نیست. اما در قصه مجموعه، حوادث آن پس از یك فاجعه زیست‌محیطی اتفاق می‌افتد. منتقدان ادبی و هنری از قصه روز تریفید به عنوان یك قصه پست آخر زمانی اسم می‌برند كه پس از یك آپوكالیپس اتفاق می‌افتد. این قصه یك رمان قدیمی است كه سال 1951 توسط جان ویندهام قصه‌نویس انگلیسی نوشته شد كه متخصص نگارش قصه‌های خیالی و علمی ـ تخیلی بود. او با آن كه قبل از این رمان قصه‌های دیگری هم نوشته بود، ولی با این رمان مشهور شد زیرا گفته می‌شود برای اولین بار نام اصلی خود را در زیر نوشته‌اش قرار داد. با این رمان بود كه تبدیل به یك نویسنده مهم و مشهور شد و هنوز هم از این قصه، به عنوان بهترین نوشته او اسم می‌برند.

گل پرخاشگر

كتاب 304 صفحه‌ای ویندهام خیلی زود مورد توجه 2 صنعت سینما و تلویزیون قرار گرفت. كاراكتر اصلی قصه (كه در نسخه تلویزیونی بی‌بی‌سی دوگری اسكات بازیگر مطرح ایرلندی نقش او را بازی می‌كند)‌ بیل میس نام دارد. او مردی اهل انگلیس است كه همه عمر خود را صرف كار و تحقیق روی گل‌های تریفید كرده است. گلی كه گفته می‌شود توانایی پرخاشگری و رفتار هوشمندانه دارد. این گل‌ها توانایی راه رفتن روی سه‌پای خود را دارند، قادر به همفكری و همكاری با یكدیگر هستند و نوعی زهر مرگبار با خود دارند كه به آنها كمك می‌كند تا موجودات محیط خود را به قتل رسانده و از آنها ارتزاق كنند. بیل متوجه این نكته شده كه محل اصلی خلق و پرورش گل‌های تریفید كشور اتحاد جماهیر شوروی (سابق)‌ است و زمانی كه یك هواپیمای حامل دانه و بذر آنها به شكلی اتفاقی سقوط می‌كند، این گل‌ها آزاد می‌شوند و خیلی زود گل‌‌های تریفید در همه جای دنیا پخش می‌شوند.
بیل كه به دلیل برخورد با گل‌های تریفید در لابراتوار مشكل بینایی پیدا كرده، راهی بیمارستان می‌شود و دیگران را متوجه این خطر می‌كند كه ممكن است به دلیل مجاورت با گل تریفید بینایی خود را از دست بدهند. تمدن دور و بر بیل بتدریج از بین می‌رود و او با كمك جوبلانین (با بازی جولی ریچاردسن)‌ كاراكتر دوم قصه مجموعه تصمیم به ترك شهر لندن می‌گیرند. این دو به گروهی از بازماندگان حادثه در دانشگاه مركزی شهر به رهبری پیدلی (با بازی جیسن پریسلی)‌ می‌پیوندند. پیدلی قصد دارد یك كولونی در خارج از شهر بسازد تا بازماندگان هجوم گل‌های تریفید در آنجا زندگی كنند. بقیه قصه مجموعه در ارتباط با تلاش این افراد برای ادامه حیات و مبارزه با شیوع بیماری و مصیبت جدید است.

حفظ اعتبار نویسنده

نیك كاپوس كه فیلمنامه مجموعه روز تریفید را نوشته است، درباره كار خود می‌گوید: «با قصه جان ویندهام اكثر مردم انگلیس آشنا هستند و خیلی‌ها مجموعه و فیلم قدیمی كه براسا‌س آن ساخته شده ‌است را دیده‌اند. به همین دلیل، وقتی قرار شد نسخه‌ تازه‌ای از آن را بسازم در این فكر بودم قصه را كمی مدرن كنم تا تماشاچی امروزی هم از دیدن آن لذت ببرد. در عین حال، كاملا متوجه این مساله بودم كه نسل معاصر هم باید بتواند ارتباط خوبی با قصه و حال و هوای آن پیدا كند،‌ می‌خواستم كه كار ما هم در همان خط و حال و هوای ساخته‌های كلاسیك آن باشد. طبیعتا، انجام چنین كاری چندان ساده و راحت نبود و وقت و انرژی زیادی را می‌طلبید. ولی من تصمیم گرفته بودم كه مجموعه به یادماندنی خلق كنم كه بتواند آبرو و اعتبار متن اریژینال و كلاسیك ویندهام را حفظ كند. در طول این سال‌ها برخی از منتقدان ادبی ایرادهایی به قصه ویندهام گرفته‌اند و ضعف اصلی آن را غیرقابل باور بودن تهدید گل‌های تریفید دانسته‌اند. زمان تولید مجموعه، تلاش كردم تا ضمن وفاداری به نوشته این نویسنده قدیمی، به گونه‌ای فضاسازی كنم كه این تهدید واقعی و قابل باور به نظر برسد.»
این كارگردان تلویزیونی به این نكته اشاره می‌كند كه مجموعه‌های علمی ـ‌ تخیلی تلویزیونی حال و هوایی متفاوت از كارهای مشابه سینمایی دارند و در آنها خبری از بودجه‌های عظیم و تولیدات برجسته و جلوه‌های ویژه پر سر و صدا و چشمگیر نیست. بر همین اساس وی صحبت خود را چنین ادامه می‌دهد: هر كار تلویزیونی بودجه مشخصی دارد كه امكان این كار و فعالیت گسترده را از ما می‌گیرد.
به همین دلیل، ما مجبور بودیم هنگام تولید روز تریفید بیشتر روی روابط انسانی و مقابله آدم‌ها با خطر پیش‌رو تمركز كنیم، تا این كه بخواهیم صحنه‌های پرهیجان علمی ـ تخیلی قصه ویندهام را خلق كنیم. بر طبق استانداردهای تلویزیونی كار ما در زمینه استفاده از جلوه‌های ویژه معقول و قابل قبول است. خود من هم هنگام تولید مجموعه بیشتر از آن كه بخواهم صحنه‌‌های مهیج و چشمنواز حادثه‌ای خلق كنم، در فكر بررسی حالات و روحیات كاراكترهایی بودم كه در یك وضعیت سخت و دشوار انسانی و طبیعی قرار گرفته‌اند. قصه مجموعه به نوعی 2 بخش دارد كه بخش دوم و اصلی آن مربوط به دوران پس از هجوم گل‌های تریفید و تلاش آدم‌ها و بازماندگان برای ادامه حیات است. من سعی كردم بیشتر روی این بخش قصه تمركز كنم.

مشابه جنگ دنیاها

برخی از منتقدان تلویزیونی به همین نكته مجموعه ایراد گرفته‌اند و در نقدها و تحلیل‌‌های خود روی این مساله تاكید می‌كنند كه مجموعه به صورت یك كار دوباره و غیرمنسجم به نظر می‌رسد. با این حال، آنها این مجموعه را كاری قوی‌تر و استخوان‌دارتر از نسخه قبلی سینمایی و تلویزیونی آن می‌دانند. منتقدان ادبی عقیده دارند ویندهام قصه‌اش را با الهام از قصه معروف «جنگ دنیاها» اچ. جی. ولز نوشته است و نسخه‌های سینمایی و تلویزیونی جنگ دنیاها (كه آخرین آنها را استیون اسپیلبرگ 5 سال با بازی تام كروز كارگردانی كرد)‌ بهتر از نسخه‌های روز تریفید هستند. ولی نیك كاپوس این شباهت‌ها و این گونه بحث‌ها را رد می‌كند و عقیده دارد اثر او و همكارانش باید به صورت مستقل مورد ارزیابی و قضاوت قرار گیرد.
قصه روز تریفید اولین بار توسط واحد رادیویی بنگاه خبرپراكنی بی.بی.سی، به صورت یك نمایش رادیویی درآمد. این نمایش رادیویی كه سال 1953 روی آنتن رفت، با استقبال بالای شنوندگان روبه‌رو شد. در همین سال، یك شبكه رادیویی آلمانی هم این قصه را به صورت یك نمایش رادیویی درآورد. بی.بی.سی در سال‌های 1957 و 1968 هم یك بار دیگر قصه ویندهام را به صورت نمایش‌های صحنه‌ای درآورد. همان شبكه رادیویی آلمانی كه این قصه را در دهه 50 به صورت نمایش رادیویی درآورد، آن را در ژانویه 2008 به صورت یك نمایش 4 قسمتی رادیویی تولید كرد. صنعت سینمای انگلستان در سال 1962 هم یك نسخه سینمایی از این قصه تهیه كرد و شركت انتشاراتی مارول (كه خالق قصه‌های كمیك‌استریپی معروفی همچون بتمن، سوپرمن و اسپایدرمن است)‌ هم در سال 1975، این قصه را به صورت یك كار كمیك‌استریپی منتشر كرد. شبكه بی.بی.سی قبل از این در سال 1981 یك مجموعه 4 قسمتی از آن تهیه كرد كه جان روتین در آن در نقش بیل میس ظاهر شد. این مجموعه در سال‌های 2006، 2008 و 2009 دوباره از این شبكه پخش شد. برای نسخه جدید تلویزیونی این قصه، بی.بی.سی سراغ پاتریك هاربینسن فیلمنامه‌نویس موفق تلویزیونی (كه در كارهای پربیننده‌ای مثل «ER» با بازی جورج كلونی و درام دادگاهی «قانون و دستور» همكاری كرده)‌ رفت و از او خواست در كار نگارش فیلمنامه با نیك كاپوس همكاری كند. اپیزود اول این مجموعه 6 میلیون بیننده داشت.

سرمایه‌گذاری 17 میلیون دلاری

نسخه سینمایی روز تریفید را استیو سكلی كارگردانی كرد و هاوارد كیل، كیدان مور و جنت اسكات بازیگران اصلی آن بودند.
این محصول سال 1962 كه رنگی بود حدود 93 دقیقه طول زمانی داشت و سازندگان آن هنگام اقتباس سینمایی خود نسبت به قصه و حال و هوای ویندهام، كاملا وفادار نماندند. كارگردان فیلم همان زمان گفت دلیلی نمی‌بیند كه به قصه و حتی مجموعه‌ای كه بی‌بی‌سی قبل از آن تولید كرده بود، وفادار بماند. پایان فیلم هم بیشتر شبیه پایان جنگ دنیاها بود تا قصه ویندهام. نسخه تلویزیونی بی.‌بی.‌سی در سال 1981 جان دوتین و اما رلف را در نقش‌های اصلی داشت. این مجموعه در 6 قسمت نیم ساعته تولید شد و كن هانام كارگردان آن بود. هانام كه سال 2004 درگذشت استرالیایی‌تبار بود و به همین دلیل، این مجموعه او به صورت همزمان در انگلستان و استرالیا روی آنتن رفت. او همكاری با رسانه تلویزیونی انگلستان را از دهه 60 میلادی شروع كرد و تا زمان مرگ، كارگردان تعدادی از موفق‌ترین مجموعه‌های تلویزیونی این كشور بود.
نسخه جدید روز تریفید با هزینه‌ای 17 میلیون دلاری تهیه شده كه برای یك كار اپیزود یك تلویزیونی رقم بالایی به شمار می‌رود. صحنه‌های مجموعه در انگلستان و شهر بارسلون اسپانیا فیلمبرداری شد. نیك كاپوس كارگردان مجموعه متولد سال 1996 شهر لندن است كه می‌گوید قصه كتاب ویندهام، كتاب مورد علاقه دوران نوجوانی‌اش بوده است. او همكاری خود با رسانه تلویزیون را از اوایل سال 2000 با كارگردانی و تهیه چند مجموعه شروع كرد و خیلی زود به صورت یكی از معروف‌ترین تهیه‌كنندگان تلویزیونی درآمد. از كارهای بسیار موفق او می‌توان به اگر... اشاره كرد كه در سال 2004 روی آنتن رفت و او تهیه‌كننده آن است.

بازیگر ده فرمان در روز تریفید

این مجموعه هم مثل دیگر كارهای كاپوس حال و هوایی اكشن و درام دارد. او برای ایفای نقش اصلی روز تریفید و گری اسكات را انتخاب كرد كه در سینما و تلویزیون، در نقش‌ها و كاراكترهای متفاوتی ظاهر شده است. این بازیگر اسكاتلندی‌تبار كه فیلم‌های سینمایی معروف او ماموریت غیرممكن 2 و انیگما هستند، سابقه‌ای طولانی در كار بازیگری برای رسانه تلویزیون دارد.
او پس از بازی در تعدادی فیلم سینمایی در فاصله سال‌های 1997، با فیلم تلویزیونی ده فرمان دوباره به تلویزیون برگشت و بعد از ایفای نقش حضرت موسی روی صفحه كوچك تلویزیون، در بیش از هشت مجموعه و فیلم تلویزیونی ظاهر شد.
روز تریفید تا امروز آخرین كار تلویزیونی است. جولی ریچاردسن همبازی او در این مجموعه دختر تونی ریچاردسن فیلمساز كهنه‌كار انگلیسی و ونساردگریو بازیگر كلاسیك و ضد جنگ سینماست. ونساردگریو هم در مجموعه روز تریفید بازی كرده است.
مجموعه روز تریفید در شرایطی برای دومین بار توسط رسانه‌ تلویزیون تولید شد كه صنعت سینما قصد دارد یك نسخه جدید سینمایی از قصه ویندهام تهیه كند. این فیلم قرار است برای نمایش عمومی در سال 2013 آماده شود و هنوز كارگردان و بازیگران آن انتخاب نشده‌اند. این فیلم بیش از آن كه اقتباس وفادارانه‌ای به رمان ویندهام یا نسخه سینمایی كلاسیك آن باشد، یك كار متفاوت و برداشت آزاد سازندگانش از این قصه خواهد بود. تهیه‌‌‌كنندگان نسخه جدید سینمایی روز تریفید می‌گویند تولید نسخه اخیر تلویزیونی آن یكی از عوامل اصلی برای تولید نسخه جدید سینمایی آن بوده است.
 
 
گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
www.seemorgh.com/culture
منبع: jamejamonline.ir/ مترجم: كیكاووس زیاری
 
مطالب پیشنهادی:
 غرق‌ شدن دوباره تایتانیك روی صفحه تلویزیون
چهره‌پردازی در سه مجموعۀ تلویزیونی «لاست»، «24» و «خون واقعی»
به بهانه هفتادمین سالگرد بروس‌لی و پخش سریال داستان زندگی‌اش از شبكه 2
بازیگر نقش جک در سریال «لاست» از تلویزیون خداحافظی می‌کند!
پوستر کمیاب تایتانیک فروخته شد+عکس