گزارشی از سریال‌های «سی امین روز» و «لبه آتش» به روایت کارگردان

 

آدم‌ها و موقعیت‌ها
یکی، دو سالی است که تلویزیون تصمیم گرفته در مناسبتهای مهمی ‌مثل ماه رمضان یا ایام نوروز که ماراتن ساخت سریال ها به مراتب پر سرعت تر است، دو سریال را در برنامه ساخت هر شبکه بگنجاند تا در نهایت سریالی كه زودتر به پخش رسید در كنداكتور جا بگیرد. حال این وسط سریال‌هایی که به‌هر دلیلی به پخش دیرتر برسند قربانی می‌شوند و می‌روند در بایگانی تا ماه‌ها. مثل همین اتفاقی که امسال برای شبکه یک و 3 افتاد وبه جای پخش سریال‌های «توطئه فامیلی» و «چهار چرخ» در نهایت «پایتخت» و «راه در رو» در باکس نوروزی قرار داده شد. مشابه همین اتفاق هم در ماه رمضان سال گذشته برای سریال «سی امین روز» در شبکه دو سیما رخ داد که ناگهان به مدت یک‌سال در بایگانی این شبکه قرار گرفت و حالا خبرهایی مبتنی بر پخش شدنش در ماه رمضان امسال به گوش می‌رسد. هرچند جواد افشار كارگردان آن بیكار ننشست و ساخت سریال دیگری را در این مدت به پایان برد. با جواد افشار درباره این سریال و سریال اخیرش گفت‌وگو كردیم تا شما را در جریان حال و هوای این دو سریال قرار دهیم.

 

اغلب سریال هایی كه جواد افشار ساخته از مضمونی شهری و اجتماعی برخوردار بوده مثل «پول کثیف» با بازی فرهاد جم، زیبا بروفه و رضا رویگری و ... البته در كارنامه كاری او علاوه بر ساخت سریال‌ها و تله‌فیلم‌های متعدد یك فیلم سینمایی هم در کارنامه اش دیده می‌شود. «آرامش در میان مردگان» که سال گذشته در اکران قرار داشت و البته نتوانست به فروش قابل توجهی دست پیدا کند اما ماجرای حضور او به عنوان كارگردان در سریال «سی امین روز» شبیه اتفاقی بود که بر سر سریال «پول کثیف» هم تكرار شده بود. در «پول كثیف» بعد از مدتی که قاسم جعفری از کارگردانی پروژه انصراف داد، افشار جای آن را گرفت. سال گذشته نیز پرویز شیخ طادی به دلایلی سریال «سی امین روز» را نیمه کاره رها کرد و رضا جودی تهیه كنند سریال‌های «اغماء» و «عبور از پاییز» و به فاصله رفتن شیخ طادی از پروژه، جواد افشار را جایگزین شیخ طادی کرد. فیلمنامه این مجموعه تلویزیونی را سعید رحمانی نوشته و در حال حاضر آماده پخش است.

 

نکته جالب توجهی که شبکه2 سیما در روند ساخت سریال‌هایش قرار داده توجه به مضامین ماورایی و معنوی «سی امین روز» هرچند داستانی اجتماعی دارد و می‌كوشد یك داستان امروزی را روایت كند، اما خیلی زود وجوه ماورایی و متافیزیكی پیدا می‌كند. این سریال قصه جوانی به نام سیاوش کیانی را روایت می‌کند كه یك زندگی معمولی دارد اما برایش اتفاقاتی می‌افتد كه زندگی او را به‌شدت تحت الشعاع قرار می‌دهد. روزی برادر دوستش به قتل می‌رسد و طی این اتفاق، ماجراهایی برای وی به وقوع می‌پیوندد.

این موضوع زندگی او و اطرافیانش را دگرگون می‌كند. او که در جریان قتل برادر دوستش اصلا حضوری نداشته، مصمم می‌شود که اتهام قتل را گردن بگیرد و حكم اعدام را قبول كند تا شاید از این راه آرامشی را كه مدت هاست از دست داده، دوباره به چنگ بیاورد اما در آخرین لحظات فرشته ای بر او نازل می‌شود و او را از آینده اش باخبر می‌كند و زندگی او را سمت و سوی دیگری می‌بخشد. محوریت اصلی این سریال بر پایه قصاص و بخشش شکل گرفته است. جواد افشار تحلیل محتوایی قصاص در اسلام را مهم ترین ویژگی این اثر می‌داند و می‌گوید: «ما در این اثر به موضوع قصاص و گذشت از زاویه های گوناگون پرداخته ایم. یعنی پیامدهای اجتماعی هر دو اتفاق را مورد ارزیابی قرار داده ایم. همانطور كه می‌دانید از نگاه ما قصاص یك نوع تطهیر محسوب می‌شود یعنی كسی كه مورد قصاص قرار می‌گیرد در همین دنیا مورد مجازات قرار می‌گیرد اما از سوی دیگر خداوند در قرآن كریم به موضوع بخشش هم تاكید فراوان داشته است. همه اینها دستمایه ما برای پرداختن به این موضوع در این سریال شد»

 

اما با توجه به اینکه در اغلب سریال‌های مناسبتی معضلی به نام نبود فیلمنامه ای کامل به چشم می‌خورد و گاهی اوقات هم در همان زمان فیلمبرداری فیلمنامه نوشته می‌شود، این سریال با آمادگی و نظم خاصی ساخته شده، افشار دراین باره می‌گوید:« همه پلان ها و اتفاقاتی که در طول داستان و مرحله فیلمبرداری رخ داده براساس وفاداری به متن و فیلمنامه ای بود که توسط سعید رحمانی نوشته شد. من و نویسنده سعی کردیم سلیقه مان را در طول کار به یکدیگر نزدیک کنیم تا یکدستی در کار دیده شود.»

او درباره اتفاقاتی که برای این سریال افتاد و اینکه آیا این سریال در همان زمان هم آماده پخش بوده یا نه، می‌گوید:«ما این سریال را به قصد پخش در ماه رمضان سال گذشته ساختیم و حتی تا قسمت‌هایی هم پیش رفتیم تا آماده پخش شود اما به طور حتمی‌به ما گفته نشده بود که این سریال برای پخش در ماه رمضان در نظر گرفته شده است و حتما باید به آنتن برسد. به هر حال این سریال از محدودیت زمانی برخوردار نیست و باتوجه به مضمونی که دارد هر زمان که پخش شود تازگی و به روز بودن در آن دیده می‌شود.»باتوجه به اینکه تلویزیون از سریال«او یک فرشته بود» به بعد نگاه جدی تری نسبت به مفاهیم ماورایی پیداکرده، عمدتا ساخت چنین سریال‌هایی کار هر کسی نیست چون باید فیلمنامه و نگاه کارگردان نسبت به مضمون ذکر شده دقیق باشد. جواد افشار نسبت به روندی که این گونه مجموعه ها پیش رو دارند اظهار می‌دارد: «شاید هنوز آن چنان که باید این گونه سریال‌ها جایگاه عمیقی در تلویزیون پیدا نکرده باشند و برای ساخت این سریال‌ها در حال آزمون و خطا باشیم. به نظر من برای ساخت این مجموعه ها کارگردان باید هرچه بیشتر محتاط تر و با نگاه متفاوتی عمل کند و نوآوری هایی را هم در طول کار به وجود بیاورد.»

 

بازیگران این سریال اغلب در نقشهایی ظاهر شدند که شاید برای اولین‌بار است بازی در آن نقشها را تجربه می‌کنند. هومن سیدی نقش اصلی این سریال را به عهده داردکه ایفاگر نقش پرفراز و نشیب سیاوش است. او که این روزها علاوه بر بازیگری در عرصه کارگردانی هم گام نویی را برداشته و این اواخر در سریال «سرزمین کهن» هم بازی دارد، شخصیتی که در «سی امین روز» بازی می‌کند به گونه ای است كه در یك مواجهه همه جانبه با حوادث گوناگون باید بتواند راه درست را تشخیص دهد. پژمان بازغی هم بازیگری است كه در نقش فرشته دیده خواهد شد. او قرار است واقعیاتی را به سیاوش نشان دهد كه پیش‌تر هرگز آنها را ندیده است. به جز این دو بازیگر، جمعی دیگر از هنرمندان نیز در این اثر به ایفای نقش پرداخته اند. سیما تیرانداز، محمود عزیزی، رزیتا غفاری، آزاده صمدی، مهران رجبی، میرطاهر مظلومی، بهرام ابراهیمی، صفا آقاجانی، كوروش سلیمانی، فرشته سربندی، الناز حبیبی، افشین سنگ‌چاپ، رضا آحادی، شیرین نصرتی، عزیز هنرآموز، سپید عنایتی، حمید مرادی، اتابك نادری و انوشیروان ارجمند بازیگرانی بوده اند كه در این اثر در نقش های مختلف دیده خواهند شد.

 

اما اواخر ساخت سریال «سی امین روز» سریال دیگری به جواد افشار توسط حمید آخوندی و علیرضا جلالی پیشنهاد شد او درباره این پیشنهاد می‌گوید: «دوماه بعد از اتمام «سی‌امین روز» سریال «لبه ‌آتش» در مرحله پیش تولید قرار گرفت که فیلمنامه آن را مهدی سجاده چی نوشته بود. فیلمنامه این سریال با نگاه به رویکردهای دوران جنگ و تاریخ معاصر نوشته شده بود و در واقع زاویه و نگاهی که در این اثر دیده می‌شود نگاه نو و جدیدی نسبت به موضوع انقلاب اسلامی ‌ایران دارد. شاید به این خاطر که ما خواستیم با رویکردی روانشناسانه این واقعه را به تصویر بکشانیم.» او در ادامه از آدم ها و اقشاری که در سریال به آنها اشاره می‌کند، می‌گوید: «ما سعی کردیم آدم‌های مختلفی را از سران بزرگ مملکت در آن زمان گرفته تا پایین‌ترین اقشار جامعه را در این سریال نشان دهیم که بر این اساس می‌توان گفت داستان شخصیت محور دارد.»

 

افشار در رابطه با اینکه آدم های قصه اش فقط متعلق به زمان خاصی هستند یا نه می‌گوید: «یکی از جذابیت‌های «لبه آتش» این است که سریال را می‌توان به شرایط زمان تمام ادوار ضمیمه کرد و به تحلیل و بررسی ویژگی‌های آن پرداخت. به همین منظور داستان آن خیلی ملموس و واقعی است و مخاطب راحت می‌تواند با آن ارتباط برقرار کند» نقشهای اصلی این سریال را حسن پورشیرازی و فرهاد قائمیان بازی می‌کنند ولی این سریال به یک اندازه به داستان زندگی هر کدام از شخصیت‌هایش می‌پردازد.او در این باره می‌گوید: «سریال قهرمان خاصی ندارد و به یک اندازه به آدمهایی که در جریان انقلاب و ارتش بودند می‌پردازد به گونه ای که حضور شخصیت‌های زن در سریال به اندازه شخصیت‌های مرد در آمده است» داستان این سریال به اوجگیری مبارزات مردمی ‌بر علیه رژیم پهلوی به رهبری امام‌خمینی(ره) و فرار شاه می‌پردازد که آمریکا با اعزام ژنرال هایزر به تهران قصد دارد با اقداماتی نظامی ‌با انقلاب اسلامی ‌مبارزه کند. حضور همگانی مردم مسلمان در عرصه مبارزه و پیوستن خیل عظیمی‌از افسران، درجه‌داران و سربازان به صف انقلابیون شرایط را به‌گونه‌ای دیگر رقم می‌زند. به گفته افشار احتمال دارد که این سریال در دهه فجر امسال از شبکه تهران پخش شود.

به غیر از حسن پورشیرازی و فرهاد قائمیان در این سریال امیررضا دلاوری، عبدالرضا زهره کرمانی، اسماعیل شنگله، مجید عبدالعظیمی، محمدهادی قمیشی، حسن توشه، شهراد وثوقی، لیلا بوشهری، الناز حبیبی و پرویز سنگ سهیل در آن حضور دارند.