محمد اصفهانی را جزو نسل اولی‌های پاپ بعد از انقلاب می‌دانند. كسی كه همزمان با گروهی از خوانندگان دیگر نامش را در موسیقی ایران به جریان انداخت و برخلاف خیلی از همراهانش كه آرام از یاد رفتند، در خاطره‌ها ماند. خیلی‌ها معتقدند، دلیل موفقیت او شناختی است كه از سلیقه هوادارانش دارد و بعضی‌های دیگر هم او را یك خواننده فرهیخته می‌دانند كه به دلیل توجه به شعر و آهنگی كه سراغش می‌رود، كارهایش ماندگار می‌شود. اما دلایل موفقیت اصفهانی تنها به این موارد محدود نمی‌شود. این‌بار به بهانه سالروز تولد او، چند درس از زندگی‌اش می‌گیریم.
1. سلیقه مخاطبان را درنظر می‌گیرد
اصفهانی بدون سنجیدن فضای موسیقی در ایران و البته ذائقه مخاطبانش دست به‌كار نمی‌شود. تفاوت كارهایی كه او به بازار موسیقی عرضه كرده را هم می‌توان یكی از نشانه‌های این تفكر دانست. خودش در این‌باره می‌گوید: «در كل در جریان ذائقه مخاطب هستم. با همان اجرای كنسرت‌ها، با مردم در ارتباطم، ای‌میل‌های زیادی دریافت می‌كنم و سرانجام در كنسرت‌ها و حتی در خیابان مردم را می‌بینم و با آنها ارتباط برقرار می‌كنم. كارهایی را كه از دوستان جوان بیرون می‌آید - ریز تا درشت- گوش می‌دهم و در جریان تحولات موسیقی جامعه هستم. از این لحاظ به روز هستیم.»
2. با دل و جان كار می‌كند
موسیقی فقط برای او یك شغل نیست. اصفهانی مثل بسیاری از اهالی این حوزه كه مجبورند برای كسب درآمد در مدت كوتاهی كار جدید‌شان را به بازار عرضه كنند، فعالیت نمی‌كند. او با وسواس خاصی كه روی شعر، آهنگ و تنظیم‌هایش دارد، سعی می‌كند كم اما گزیده كار كند. او می‌گوید: «به كار هنری‌ام تعصب دارم و همواره تلاش می‌كنم تا ضعف هایم را كاهش دهم.» آلبوم «بركت» او یكی از همین كارهاست كه پس از حدود 30 ماه، بعد از آلبوم «هفت سین» به بازار آمد و جالب اینجاست كه تعداد آلبوم‌های او، كمتر از سال‌هایی است كه به‌طور حرفه‌ای در این زمینه فعالیت كرده‌است. اصفهانی پیش از این در مصاحبه‌هایش گفته بود، برای آنكه به درآمد آلبوم‌هایش وابسته نباشد و بتواند آنطور كه می‌خواهد كار كند، سعی می‌كند منبع درآمد دیگری را برای خود دست و پا كند.
3. قدرشناس است
محمد اصفهانی در خانواده‌ای مذهبی متولد شد بیرون آمد و پس از وارد شدن به میدان موسیقی، از عقایدی كه از كودكی با آنها رشد كرده بود، دور نشد. اصفهانی كه در دوران كودكی و نوجوانی قاری قرآن بوده، این مایه مذهبی را در كارهای دیگرش هم حفظ كرده است. البته او همیشه قدرشناسی‌اش را نه تنها با پایبندی به این اصول، بلكه با تقدیر از خانواده‌اش نشان داده و می‌گوید: «واقعا نمی‌توانم نقش خانواده‌ام را در روند كاری‌ام نادیده بگیرم. اگر فرض را بر این بگذارم كه محمد اصفهانی یك فرد موفق است قطعا این موفقیت بدون حمایت و پشتیبانی خانواده میسر نیست.»
4. به‌دنبال تكرار خود نیست
همه كارهای اصفهانی در یك سطح نیستند. از «فاصله» بگیرید كه نه تنها توجه منتقدان، بلكه نظر مخاطبان عام موسیقی پاپ را هم به‌خود جلب كرد تا ماه غریبستان كه با لحنی حماسی‌تر و مذهبی وارد بازار موسیقی شد و در خیلی از خانه‌ها جایش را باز كرد. محمد اصفهانی دوست دارد كارهای تازه را عرضه كند و سختی‌های این اتفاق را هم می‌پذیرد. او معتقد است: «همیشه كسی كه بخواهد كار جدیدی انجام دهد، یكسری انتقادات را برمی‌انگیزاند؛ یعنی یك عده شروع می‌كنند به اعتراض كردن. من همیشه پذیرای این انتقادات بوده‌ام. اگر كار زیاد هنجارشكنی نداشته، كمتر انتقاد شده است. اگر زیاد هنجارشكن باشد، انتقادات هم زیاد می‌شود. این چیز طبیعی است كه عموما با آن مواجه می‌شویم؛ برخی شاید از ترسشان تغییر نمی‌كنند و بر یك روش ادامه می‌دهند، برخی هم از كم‌تحركی‌شان. در حالی كه باید قبول كنیم، گاهی تغییرات خوب است.»
5. می‌خواهد مخاطبش را تسكین دهد
اصفهانی كه دانش آموخته پزشكی است، به تحصیلش همانقدر توجه داشته كه به هنرش. اصفهانی معتقد است: «این دو رشته نمی‌توانند نقاط مشترك نداشته باشند. هر دو درمانگری می‌كنند ولی یكی متمركز بر درمان جسم است و دیگری با روح و روان فرد سروكار دارد. كسی كه موسیقی كار می‌كند و صاحب نفوذ و تریبون است، اگر صالح نباشد، همان قدر می‌تواند ایجاد خطر كند كه یك پزشك ناصالح در حرفه خودش.» گرچه فعالیت‌های او در عرصه پزشكی چندان پررنگ نیست اما انگار او می‌خواهد، رسالتش را با آوردن یك صدای آرامش‌بخش برای مخاطبانش انجام دهد.
6. خوب انتخاب می‌كند
فواد حجازی كه بسیاری از آهنگ‌های آغاز كار اصفهانی را ساخت و تنظیم كرد، در مورد دلایل ماندگاری او می‌گوید: «شنونده‌های موسیقی در ایران جوان‌تر شده‌اند و بالطبع این قضیه طرفداران كسانی كه پاپ را وارد ایران كردند كمتر شده. اما اصفهانی در همه این سال‌ها طرفداران ثابتی دارد كه همیشه در انتظار كنسرت‌ها و آلبوم‌های او هستند. این طرفداران از نسلی هستند كه موسیقی‌های فاخر او را شنیده‌اند، نه قطعه‌هایی كه بیشتر افراد می‌توانند اجرا كنند. مهم‌ترین علت ماندگاری نسبی این افراد می‌تواند در انتخاب درست اشعار و ترانه‌ها باشد. همان یك دهه قبل هم كه هر كدام از خواننده‌های پاپ را با خواننده‌های لس‌آنجلسی مقایسه می‌كردند و نقل مجالس شده بود كه صدای فلانی شبیه فلانی است، محمد اصفهانی با هیچ‌كس مقایسه نمی‌شد؛ یكی از دلایل مقایسه نكردن اصفهانی با خواننده‌های دیگر به دلیل نوع اشعار انتخابی بود؛ اشعاری فاخر و پرمعنا!»
7. ابزار كارش را خوب می‌شناسد
سید یوسف مناجاتی از تهیه‌كنندگان با سابقه تلویزیون و از طرفداران محمد اصفهانی است. او معتقد است اصفهانی كارش را خوب می‌داند و به همین دلیل هم كارهایش در ذهن‌ها ماندگار شده است. او می‌گوید: «علت ماندگاری محمد اصفهانی این است كه او ابزارهای موسیقی را می‌شناسد. یك موسیقی 3 بخش دارد: خواننده، ملودی و ترانه. اصفهانی در نوع خودش خواننده خوبی بوده است و صدای او ظرفیت‌های خاصی دارد. همچنین او به واسطه رابطه خوبی كه با شاعران معاصر از جمله علی معلم، ساعد باقری، هوشنگ ابتهاج و مرحوم قیصر امین‌پور دارد تاكنون از ترانه‌هایی بسیار قوی استفاده كرده و سراغ اشعار سخیف نرفته است. در مورد ملودی هم همیشه بهترین‌ها را انتخاب می‌كند و حتی برخی مواقع زیر نظر شخص فریدون شهبازیان ترانه‌هایش را ضبط كرده است. در نتیجه وجود كلكسیون بهترین‌ها همیشه باعث شده تا محمد اصفهانی ماندگار بماند.»
1. سلیقه مخاطبان را درنظر می‌گیرد
اصفهانی بدون سنجیدن فضای موسیقی در ایران و البته ذائقه مخاطبانش دست به‌كار نمی‌شود. تفاوت كارهایی كه او به بازار موسیقی عرضه كرده را هم می‌توان یكی از نشانه‌های این تفكر دانست. خودش در این‌باره می‌گوید: «در كل در جریان ذائقه مخاطب هستم. با همان اجرای كنسرت‌ها، با مردم در ارتباطم، ای‌میل‌های زیادی دریافت می‌كنم و سرانجام در كنسرت‌ها و حتی در خیابان مردم را می‌بینم و با آنها ارتباط برقرار می‌كنم. كارهایی را كه از دوستان جوان بیرون می‌آید - ریز تا درشت- گوش می‌دهم و در جریان تحولات موسیقی جامعه هستم. از این لحاظ به روز هستیم.»
2. با دل و جان كار می‌كند
موسیقی فقط برای او یك شغل نیست. اصفهانی مثل بسیاری از اهالی این حوزه كه مجبورند برای كسب درآمد در مدت كوتاهی كار جدید‌شان را به بازار عرضه كنند، فعالیت نمی‌كند. او با وسواس خاصی كه روی شعر، آهنگ و تنظیم‌هایش دارد، سعی می‌كند كم اما گزیده كار كند. او می‌گوید: «به كار هنری‌ام تعصب دارم و همواره تلاش می‌كنم تا ضعف هایم را كاهش دهم.» آلبوم «بركت» او یكی از همین كارهاست كه پس از حدود 30 ماه، بعد از آلبوم «هفت سین» به بازار آمد و جالب اینجاست كه تعداد آلبوم‌های او، كمتر از سال‌هایی است كه به‌طور حرفه‌ای در این زمینه فعالیت كرده‌است. اصفهانی پیش از این در مصاحبه‌هایش گفته بود، برای آنكه به درآمد آلبوم‌هایش وابسته نباشد و بتواند آنطور كه می‌خواهد كار كند، سعی می‌كند منبع درآمد دیگری را برای خود دست و پا كند.
3. قدرشناس است
محمد اصفهانی در خانواده‌ای مذهبی متولد شد بیرون آمد و پس از وارد شدن به میدان موسیقی، از عقایدی كه از كودكی با آنها رشد كرده بود، دور نشد. اصفهانی كه در دوران كودكی و نوجوانی قاری قرآن بوده، این مایه مذهبی را در كارهای دیگرش هم حفظ كرده است. البته او همیشه قدرشناسی‌اش را نه تنها با پایبندی به این اصول، بلكه با تقدیر از خانواده‌اش نشان داده و می‌گوید: «واقعا نمی‌توانم نقش خانواده‌ام را در روند كاری‌ام نادیده بگیرم. اگر فرض را بر این بگذارم كه محمد اصفهانی یك فرد موفق است قطعا این موفقیت بدون حمایت و پشتیبانی خانواده میسر نیست.»
4. به‌دنبال تكرار خود نیست
همه كارهای اصفهانی در یك سطح نیستند. از «فاصله» بگیرید كه نه تنها توجه منتقدان، بلكه نظر مخاطبان عام موسیقی پاپ را هم به‌خود جلب كرد تا ماه غریبستان كه با لحنی حماسی‌تر و مذهبی وارد بازار موسیقی شد و در خیلی از خانه‌ها جایش را باز كرد. محمد اصفهانی دوست دارد كارهای تازه را عرضه كند و سختی‌های این اتفاق را هم می‌پذیرد. او معتقد است: «همیشه كسی كه بخواهد كار جدیدی انجام دهد، یكسری انتقادات را برمی‌انگیزاند؛ یعنی یك عده شروع می‌كنند به اعتراض كردن. من همیشه پذیرای این انتقادات بوده‌ام. اگر كار زیاد هنجارشكنی نداشته، كمتر انتقاد شده است. اگر زیاد هنجارشكن باشد، انتقادات هم زیاد می‌شود. این چیز طبیعی است كه عموما با آن مواجه می‌شویم؛ برخی شاید از ترسشان تغییر نمی‌كنند و بر یك روش ادامه می‌دهند، برخی هم از كم‌تحركی‌شان. در حالی كه باید قبول كنیم، گاهی تغییرات خوب است.»
5. می‌خواهد مخاطبش را تسكین دهد
اصفهانی كه دانش آموخته پزشكی است، به تحصیلش همانقدر توجه داشته كه به هنرش. اصفهانی معتقد است: «این دو رشته نمی‌توانند نقاط مشترك نداشته باشند. هر دو درمانگری می‌كنند ولی یكی متمركز بر درمان جسم است و دیگری با روح و روان فرد سروكار دارد. كسی كه موسیقی كار می‌كند و صاحب نفوذ و تریبون است، اگر صالح نباشد، همان قدر می‌تواند ایجاد خطر كند كه یك پزشك ناصالح در حرفه خودش.» گرچه فعالیت‌های او در عرصه پزشكی چندان پررنگ نیست اما انگار او می‌خواهد، رسالتش را با آوردن یك صدای آرامش‌بخش برای مخاطبانش انجام دهد.
6. خوب انتخاب می‌كند
فواد حجازی كه بسیاری از آهنگ‌های آغاز كار اصفهانی را ساخت و تنظیم كرد، در مورد دلایل ماندگاری او می‌گوید: «شنونده‌های موسیقی در ایران جوان‌تر شده‌اند و بالطبع این قضیه طرفداران كسانی كه پاپ را وارد ایران كردند كمتر شده. اما اصفهانی در همه این سال‌ها طرفداران ثابتی دارد كه همیشه در انتظار كنسرت‌ها و آلبوم‌های او هستند. این طرفداران از نسلی هستند كه موسیقی‌های فاخر او را شنیده‌اند، نه قطعه‌هایی كه بیشتر افراد می‌توانند اجرا كنند. مهم‌ترین علت ماندگاری نسبی این افراد می‌تواند در انتخاب درست اشعار و ترانه‌ها باشد. همان یك دهه قبل هم كه هر كدام از خواننده‌های پاپ را با خواننده‌های لس‌آنجلسی مقایسه می‌كردند و نقل مجالس شده بود كه صدای فلانی شبیه فلانی است، محمد اصفهانی با هیچ‌كس مقایسه نمی‌شد؛ یكی از دلایل مقایسه نكردن اصفهانی با خواننده‌های دیگر به دلیل نوع اشعار انتخابی بود؛ اشعاری فاخر و پرمعنا!»
7. ابزار كارش را خوب می‌شناسد
سید یوسف مناجاتی از تهیه‌كنندگان با سابقه تلویزیون و از طرفداران محمد اصفهانی است. او معتقد است اصفهانی كارش را خوب می‌داند و به همین دلیل هم كارهایش در ذهن‌ها ماندگار شده است. او می‌گوید: «علت ماندگاری محمد اصفهانی این است كه او ابزارهای موسیقی را می‌شناسد. یك موسیقی 3 بخش دارد: خواننده، ملودی و ترانه. اصفهانی در نوع خودش خواننده خوبی بوده است و صدای او ظرفیت‌های خاصی دارد. همچنین او به واسطه رابطه خوبی كه با شاعران معاصر از جمله علی معلم، ساعد باقری، هوشنگ ابتهاج و مرحوم قیصر امین‌پور دارد تاكنون از ترانه‌هایی بسیار قوی استفاده كرده و سراغ اشعار سخیف نرفته است. در مورد ملودی هم همیشه بهترین‌ها را انتخاب می‌كند و حتی برخی مواقع زیر نظر شخص فریدون شهبازیان ترانه‌هایش را ضبط كرده است. در نتیجه وجود كلكسیون بهترین‌ها همیشه باعث شده تا محمد اصفهانی ماندگار بماند.»
www.seemorgh.com/culture
منبع: زندگی ایده آل
مطالب پیشنهادی:
یک گفتگوی مفصل با احسان خواجه‌امیری و همسرش!
گفت و گوی خواندنی با بروبکس سوسن خانم!
علیرضا افتخاری: یکی نباید از ما خبر بگیرد؟!
7 درس زندگی از پرویز پرستویی
7 درس از زندگی «فاطمه معتمد آریا»