در بین زلزلهشناسان این بحث درگرفته که آیا زمینلرزههای بسیار بزرگ سالیان اخیر، تنها یک تصادف و پیک آماری هستند یا نشان از رخدادهای بزرگتری دارند؟
از اواخر سال 2004 / 1383، سیلی از زلزلههای بزرگ و سونامیهای پیامد آنها، دنیا را تکان داده است، ابتدا تمام آب اقیانوس را به جزایر اندونزی کوبید، سپس شیلی را زیرورو کرد، و در نهایت هم آن بر سر ژاپن آورد که دیدیم و خواندیم. زلزلههایی با این قدرت، به ندرت رخ میدهند: از سال 1900 تاکنون، تنها 7 زلزله با قدت بیش از 8.8 ریشتر (زمینلرزهای که شیلی را لرزاند) در سراسر زمین ثبت شدهاند.
پس چه شده که سه تا از این هفت زمینلرزه تنها در یک بازه زمانی نسبتا محدود شش سال رخ دادهاند؟ در حالی که برخی از دانشمندان ادعا میکنند که این «ابر لرزهها» ممکن است پیشقراولان طوفانی از زمینلرزههای بسیار بزرگ باشند، خیلیهای دیگر به توضیح دیگری باور دارند که بر مبنای آن، موجی از زلزلههای بزرگ که زمین را فرا گرفته ، چیزی بیش از یک نوسان آماری نیست.
چارلز بیوف، زلزلهشناس بازنشسته سازمان زمین شناسی ایالات متحده (USGS) در دنور کلرادو میگوید سیل اخیر زلزلهها در اقصی نقاط زمین، تا حد زیادی شبیه به مجموعه زلزلههایی است که در نیمه قرن گذشته رخ داده ات. زمینلرزههای آن دوره که شامل 3 زمینلرزه با قدرت بیش از 9 ریشتر بود، ابتدا کامچاتکا، بعد شیلی و در نهایت آلاسکا را در یک بازه زمانی 12 ساله لرزاند. به گفته بیوف که در گردهمایی سالیانه انجمن زلزله شناسان امریکا در ممفیس تنسی سخن می گفت، احتمال این که زلزلههایی با چنین قدرتی در چنان بازه زمانی کوتاهی رخ دهند کمتر از 4 درصد است.
در بهروزرسانی تحلیلی که اولین بار در ژوئن 2005 / خرداد 1384 منتشر شد، بیوف و همکارش دیوید پرکینز، از زمینشناسان سازمان زمینشناسی امریکا، ادعا کردهاند که دور تازه زمینلرزههای بزرگ شاید نشاندهنده آغاز یک دوره از ابر لرزهها در سراسر زمین باشد. به گفته بیوف، با توجه به مدل طراحی شده آن دو، احتمال این که یک زمینلرزه دیگر با قدرت یبش از 9 ریشتر یا بیشتر در 6 سال آینده رخ دهد، تقریبا 63 درصد است.
با در نظر گرفتن گزارشهایی که اکنون دانشمندان در مورد قدرت شگرف زلزله 9.0 ریشتری توهوکو که در 11 مارس 2011/ 20 اسفند 1389 ژاپن را درهم نوردید، میدهند، این هشدار ترسناکتر به نظر میرسد. در جریان این همایش، پژوهشگران اعلام کردند که شوک اصلی زمینلرزه، یک واسطه زلزلهای تا پیشاز این قفل شده را، در ناحیهای به درازای 250 کیلومتر و پهنای 170 کیلومتر دچار گسست کرد. به رغم اینکه قسمت عمده انرژی زلزله در دو دقیقه اول آن آزاد شد، پسلرزههای متعدد (که خیلی از آنها بیش از 6.4 ریشتر قدرت داشتند) در 20 دقیقه پس از آن رخ دادند. به گفته پژوهشگران، زمینلرزه و پسلرزههای آن، روی هم رفته مناطقی را دچار گسست کرد که تا پیش از آن، در 5 زلزله جداگانه میلغزیدند. در نتیجه، کل منطقه شمالی هونشو که بزرگترین جزیره ژاپن است، تقریبا یک متر به سمت شرق جابجا شد، در حالی که ناحیهای که کمترین فاصله را با مرکز زلزله داشت، 5.4 متر به طور افقی جابجا شد و یک متر هم از ارتفاع آن کاسته شد؛ و این فرونشست ناگهانی، سبب افزایش خسارات سونامی مرگباری شد که دقایقی بعد جزیره را در نوردید.
مطالب جالب دیگر: