تشخیص زودرس یک سرطان زنانه
پاپ‌اسمیر از آزمون‌های غربالگری است که ارزش تشخیصی دارد.
سرطان یكی از علل عمده مرگ‌و‌میر در جوامع بشری است. تاثیرات جسمانی و روانی سرطان بر بیماران مخصوصا مادر، عواقب بدی در شیوه زندگی سایر افراد خانواده می‌گذارد اما با پیشرفت علوم و درمان‌ها، دیگر نباید نگران درمان حتی بیماری‌های مهلکی مانند سرطان بود. امروزه تشخیص سرطان در مراحل اولیه و پیشرفت‌‌های تشخیصی و درمانی شانس زندگی با سرطان را 50 درصد افزایش داده‌است. یکی از این روش‌های تشخیصی که از مهم‌ترین شیوه‌ها برای تشخیص سرطان‌های زنانه محسوب می‌شود، پاپ‌اسمیر یا آزمایش پاپ است.
پای صحبت خانم دکتر فاطمه قائم‌مقامی، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران نشسته‌ایم تا در این مورد بیشتر بدانیم.

پاپ‌اسمیر در تشخیص سرطان‌های زنانه چه نقشی دارد؟
پاپ‌اسمیر از آزمون‌های غربالگری است که ارزش تشخیصی دارد. پاپ‌اسمیر آزمایشی آسان و ارزان است که به‌دلیل حساسیت و اختصاصی بودن، برای تشخیص سرطان‌های مهاجم و پیش‌مهاجم بسیار تاثیر دارد و باعث کاهش مرگ‌و‌میر ناشی از ابتلا به سرطان دهانه رحم می‌شود. پاپ‌اسمیر در واقع یک روش غربالگری یا تشخیص زودرس سلول های غیرطبیعی دهانه رحم یعنی مرحله پیش‌سرطانی گردن رحم و رحم است.

این آزمون چه زمانی و هرچند وقت یکبار باید انجام شود؟
بهتر است که غربالگری مناسب سرطان دهانه رحم با انجام پاپ‌اسمیر، پس از شروع روابط زناشویی (معمولا از 21 سالگی به بعد) تا 65 سالگی انجام شود. این تست باید سالانه در 3 سال متوالی و پس از 3 نتیجه منفی متوالی، هر 3 سال یکبار تكرار شود. از 65 سالگی به بعد، اگر تست غیرطبیعی وجود نداشت، می‌توان آن را دیگر تکرار نکرد ولی اگر غیرطبیعی بود، باید همچنان ادامه یابد تا نتیجه منفی شود.

نحوه انجام این آزمون چگونه است؟
برای تهیه نمونه از گردن رحم برای انجام پاپ‌اسمیر متخصص زنان یا ماما، سلول‌های این ناحیه را با یک برس جمع‌آوری می‌کنند. در صورت وجود زخم یا هر نوع ضایعه روی سرویكس، حتما باید از آن هم اسمیر تهیه شود. نمونه برداشته شده روی شیشه‌ای به نام لام کشیده و ثابت و به آزمایشگاه ارسال می‌شود. در آنجا نمونه را رنگ‌آمیزی و بررسی می‌کنند بنابراین اگر سلول‌های غیرطبیعی وجودداشته باشد، ممکن است توصیه شود که تست‌های پیشرفته‌تر و تکه‌برداری پیش‌سرطانی با روش دقیق‌تری برای تشخیص انجام شود. انجام این تست برای خانمی که به دلیل فیبروم رحم یا بیماری خوش‌خیم دیگر رحمش خارج شده است لازم نیست مگر اینکه به علت مراحل پیش‌سرطانی گردن رحم یا مراحل سرطانی گردن رحم جراحی انجام شده یا نیاز به رادیوتراپی داشته باشد که در این صورت پا‌پ‌اسمیر برای پیشگیری یا تشخیص عود بیماری باید انجام بگیرد.

نتیجه پاپ‌اسمیر چگونه تفسیر می‌شود؟
پاپ‌اسمیر ممکن است تغییرات سلولی را در مراحل مختلف گزارش‌کند. پاپ اسمیر غیرطبیعی حتما باید پیگیری شود. هر پاپ‌اسمیری که در آن به علت تغییرات التهابی نتوان تغییرات سلولی که حالت پیش‌سرطانی دارند را توجیه کرد، باید 3 یا 4 ماه بعد تکرار شود. در شیوه دیگر می‌توان با وسیله‌ای به نام کولپوسکوپ دهانه رحم را بررسی کرد. در این روش دهانه رحم با محلول خاصی آغشته و نمونه‌برداری انجام می‌شود تا تغییرات مشخص ‌شود. آزمایش تشخیصی دیگر بعد از غیرطبیعی بودن نتایج پاپ‌اسمیر، تست ویروسی برای یافتن ویروس HPV است، یعنی ویروسی که عامل تغییرات سلول‌های دهانه رحم است. در این آزمون باز هم اگر اثری از این ویروس نبود، اقدام‌های پیشرفته‌تری مثل مشاهده با میکروسکوپ انجام می‌شود. اگر تغییراتی دیده شد، یک سال فرصت داده می‌شود تا شاید این تغییرات برطرف شود اما اگر باز هم ادامه یافت، لایه‌برداری یا مخلوط‌برداری انجام می‌شود.

بهترین زمان انجام پاپ‌اسمیر چه زمانی است؟
بهترین زمان انجام این آزمون بعد از اتمام قاعدگی یعنی حدود روز 12 یا 13 از سیکل است که ضخامت مخاط دهانه رحم بیشتر و سلول‌های بیشتری در پاپ‌اسمیر قابل برداشت است.

قبل از انجام پاپ‌اسمیر به چه نکاتی باید توجه داشت؟
فردی که قرار است از او تست پاپ‌اسمیر انجام شود، نباید در 48 ساعت قبل از آن، رابطه زناشویی داشته باشد. از یك هفته قبل کرم واژینال و از 48 ساعت قبل، دوش واژینال استفاده نکند. قبل از انجام پاپ‌اسمیر، به‌هیچ‌‌وجه نباید معاینه واژینال انجام شده باشد. باید مطمئن شد بیمار از 24 ساعت قبل، خونریزی یا لكه‌بینی نداشته و یک هفته قبل دارو مصرف نکرده باشد.

پاپ‌اسمیر به چه روش‌هایی انجام می‌شود؟
پاپ‌اسمیر را به 2 روش می‌توان انجام داد؛ روش سنتی که در آن سلول‌های برداشته شده را با برس روی لام می‌کشند. این روش ممکن است تا 40 تا 50 درصد نتیجه منفی کاذب داشته باشد، ‌یعنی ممکن است خانمی بیماری داشته باشد و مشخص نشود. بنابراین پاپ‌اسمیر منفی که با این روش انجام شده باشد، ارزش زیادی ندارد. این‌گونه پاپ‌اسمیر باید سالیانه یا هر 6 ماه یکبار تکرار شود زیرا تکرار آن حساسیت را بالا می‌برد و دفعات بعد نتیجه منفی ارزش بیشتری خواهد داشت. روش دیگر انجام پاپ‌اسمیر، غوطه‌ور کردن نمونه در مایع است. در این روش، نمونه‌های گرفته شده را درون شیشه مایع می‌ریزند و آن را حرکت می‌دهند و به آزمایشگاه می‌فرستند. در آنجا تحت شرایطی، سلول‌های نامناسب یعنی سلول‌هایی که در مخاط دهانه رحم وجود دارند و ممکن است التهابی و خونی باشند، جدا می‌شوند. مزیت این روش به روش سنتی آن است که در پاپ‌اسمیر سنتی، سلول‌های التهابی روی سلول‌های اصلی را می‌پوشانند و تشخیص را مشکل می‌کنند. در روش پاپ‌اسمیر غوطه‌ور در مایع، سلول‌های بد برداشته و سلو‌های گردن رحم دقیق‌تر مورد بررسی قرار می‌گیرند. علاوه بر این، ویروس پاپیلوم انسانی (HPV) که عامل ایجاد سرطان گردن رحم و عاملی اصلی و علت 90 درصد از سرطان‌هاست هم در صورت وجود، مشخص می‌شود. درواقع سرطان گردن رحم یک بیماری عفونی است که در اثر رابطه جنسی ایجاد می‌شود، نقش این ویروس در ایجاد سرطان گردن رحم شناخته شده است. به دلیل اینکه انتظار می‌رود این ویروس در خانم‌های بالای 30 سال وجود نداشته باشد و وجود آن معمولا علامت عفونت گذرایی است که باید درمان شود، اگر در بدن خانمی که بالای 30 سال دارد، این ویروس یافت شود احتمال اینکه همراه با آن تغییرات سلول‌دهانه رحم ایجاد شود، زیاد است. بنابراین در خانم 30 ساله اگر وجود ویروس مثبت باشد، لازم است معاینه زیر میکروسکوپ انجام شود.

بنابراین می‌توان گفت روش دوم دقیق‌تر است، آیا این‌طور است؟
بله، روش دوم دقیق‌تر است و اگر در خانمی نتیجه پاپ‌اسمیر غوطه‌ور در مایع منفی باشد، می‌تواند آن را 3 سال یکبار انجام دهد، چون دقتش بیشتر و مثبت کاذب آن کمتر است. در 90 تا 95 درصد موارد، هرگونه بدخیمی و بیماری‌ای تشخیص داده می‌شود.

اگر خانمی دچار ترشحات زیاد باشد، می‌تواند پاپ‌اسمیر انجام دهد یا باید ابتدا آن را درمان کند؟
اگر ترشحات زیاد باشد، بهتر است ابتدا درمان شود و بعد تست پاپ‌اسمیر انجام گیرد. البته این در مورد خانم‌هایی است که مشکلات زنانه خود را پیگیری می‌کنند اما افرادی که مراجعه منظم ندارند، لازم است ابتدا ترشحات پاک و سپس نمونه‌گیری شود.

مدت زمان نگهداری نمونه تا رساندن آن به آزمایشگاه چقدر است؟
معمولا در عرض 48 ساعت باید نمونه به آزمایشگاه فرستاده شود، این نمونه را باید در محیط خشک نگه داشت. آزمایشگاهی هم که نمونه برای آزمایش به آن ارسال می‌شود، باید معتبر باشد و نمونه را به مدت زیاد نگهداری نکند.

آیا می‌توان تست پاپ‌اسمیر را در دوران بارداری هم انجام داد؟
تست پاپ‌اسمیر در دوران بارداری را باید پزشك متخصص زنان انجام دهد. بهتر است یک‌ سال قبل از بارداری، پاپ‌اسمیر انجام شود. البته بارداری زمان خوبی برای کشف برخی از بیماری‌هاست زیرا معمولا مادران باردار بیشتر و منظم‌تر برای معاینه‌های معمول به پزشک مراجعه می‌کنند. اگر خانمی یک سال قبل آن را انجام نداده، بهتر است در معاینه‌های معمول بارداری این کار انجام شود و هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند.

گردآوری : گروه سلامت سیمرغ
www.seemorgh.com/health
منبع : هفته نامه سلامت

مطالب پیشنهادی:
چگونه سرطان دهانه رحم را به موقع تشخیص دهیم؟
تدابیر جدید برای مبارزه با سرطان گردن رحم
چطور از سرطان سرویکس رحم پیشگیری کنیم؟
سرطان دهانه رحم ، قاتل خاموش!
دومین سرطان شایع زنان، قابل پیشگیری است