ریحان گیاهی خوش طعم و مفید است که در اکثر فرهنگها از تقدس خاصی برخوردار است. این گیاه در یونان نشان شرف و تقدس، در هندوستان سمبل مهمان‌نوازی و.....
 

برگهای گرد و نوك‌دار ریحان خیلی شبیه نعنا است. برگهای بسیار معطر آن بعنوان چاشنی گیاهی برای غذاهای مختلف استفاده می‌شوند ولی بعنوان ماده اصلی در کنار غذاهای سنتی ایرانیان به خصوص کباب ها و  یك نوع پاستا مخلوطی از ریحان، میوه كاج و پنیر پارمیزان (نوعی پنیر ایتالیایی) محبوبیت دارد.

فواید ریحان

تحقیقات انجام شده روی ریحان نشان‌داده‌است كه تأثیرات سلامتی منحصر به فرد ریحان در دو بخش بررسی می‌شود: فلاونوئیدهای ریحان و روغنهای فرار

DNA دفاعی به همراه خواص ضدباكتری

آرایش منحصر به فرد ماده تشكیل‌دهنده فعالی بنام فلاونوئید در ریحان حفاظت در سطح سلولی را فراهم‌می‌سازد. ارینتین و ویسنین، دو فلاونوئید حلال در آب هستند كه از مزیتهای خاص ریحان می‌باشند، در بررسی‌ها روی گلبولهای سفید خون انسان، این مواد در ریحان همانند كرموزوم از ساختارهای سلولی در برابر پرتوها و آسیبها با پایه اكسیژن محافظت می‌كنند. بعلاوه ریحان از رشد باكتریهای ناخواسته نیز جلوگیری می‌كند. خواص ضدباكتری ریحان نه تنها مربوط به فلاونوئیدهای یكپارچه آن ، بلكه به علت روغنهای فرار آن است كه شامل estragole، linalool، cineole، eugenol، sabinene، myrcene، limonene است.

در بررسی‌های آزمایشگاهی تأثیر ریحان روی رشد محدود كننده بعضی از باكتریها مشخص شده است، از قبیل روغن ریحان حاصله از برگهای آن، جلوی فعالیت باكتریهای بیماریزایی كه در برابر آنتی‌بیوتیكها مقاومت می‌كنند را می‌گیرد و همچنین  روغن فرار ریحان از رشد وافزایش باكتریهای حاصل از staphylococcus، Enterococcus، Pseudomonas جلوگیری می‌كند، باكتریهایی كه نه تنها فراوانند بلكه مشكلات درمانی جدی از خود نشان می‌دهند زیرا آنها مقاومت زیادی در برابر داروهای آنتی بیوتیكی دارند.

تحقیقات چاپ شده در فوریه 2004 درمقاله‌ای در Food microbiology نشان داده است كه شستن محصول در محلول روغن فرار ریحان یا آویشن با غلظت 1% موجب كاهشshigella، باكتری عفونی كه باعث اسهال و یا آسیبهای جدی روده‌ای است می‌شود. ریحان و آویشن مزه خوبی به غذاهای شما می‌دهند خصوصاً غذاهایی كه پخته نمی‌شوند مانند سالادها. افزودن مقداری ریحان یا آویشن تازه به سس سركه نه تنها مزه سبزیجات تازه را بهتر می‌كند بلكه شما را مطمئن می‌سازد كه فرآورده تازه‌ای كه مصرف كنید بی‌ضرر است.

 
مواد موجود در 100 گرم ریحان
 
ویتامین K 48.01 میکروگرم
آهن    1.28 میلی گرم
کلسیم 63.40 میلی گرم
ویتامین A 281.24 واحد
فیبر 1.20 گرم
منگنز 0.08 میلی گرم
منیزیم 12.68 میلی گرم
ویتامین C 1.84 میلی گرم
  پتاسیم 103.00 میلی گرم

اثر ضدالتهابی

ماده eugenol روغنهای فرار ریحان موضوع مطالعات گسترده بوده است، چون این ماده می‌تواند جلوی فعالیت آنزیمی‌بنام سایكلواكسیژناز (cyclooxygenase) در بدن را بگیرد. بسیاری از غیراستریودال‌ها، داروهای ضدالتهابی (NSAIDS)، از قبیل آسپرین و ایبوبروفن، بخوبی داروی استامینوفن، جلوی فعالیت چنین آنزیمی‌ را می‌گیرند. (در مورد استامینوفن، این اثر تا اندازه‌ای مورد بحث است و ممكن است در درجه خیلی كمتر از نمونه آسپرین و ایبوبروفن روی دهد). این اثر بازدارندگی اوژنل در ریحان، به آن خاصیت ضدالتهابی می‌دهد و می‌تواند نقش اساسی در درمان داشته و انسان را از درد ناشی از بیماریهای التهابی مثل روماتیسم مفصلی و بیماریهای التهابی روده‌ای مصون نگهدارد.

اهمیت غذایی برای سلامت قلب و عروق

 آیا می‌خواهید مزه غلظت و خاصیت قلبی و عروقی سس پاستا خود را بهتر كنید؟

مقداری ریحان به آن بیفزائید. ریحان منبع بسیار مهم ویتامین A است (غلظتی از كاراتینونید مثل بتاكاروتن در آن وجود دارد) كه بعنوان منبع خالص ویتامین شناخته شده چون به راحتی به ویتامین A تبدیل می‌شود و بتاکاروتن آنتی اكسیدان بسیار غنی از ویتامین A است و نه تنها سلولهای اپیتلیال را از آسیبهای اساسی مصون نگه می‌دارد بلكه ازتشكیل كلسترول اكسید شده در جریان خون و تجمع آن در دیواره رگها كه منجربه گرفتگی رگها و درنتیجه حمله قلبی یا مغزی می‌شودجلوگیری می‌كند. آسیب رادیكالهای آزاد ممكن است در پدید آمدن وضعیتهایی مثل آسم، آرتروز استخوان و روماتیسم مفصلی نقش داشته‌باشد. بتاكاروتن موجود در ریحان ممكن است باعث كاهش چنین شرایط و مانع از آسیبهای بیشتر به سلولها شود. ریحان منبع بسیار خوبی از منیزیم است كه باعث افزایش سلامت قلب و راحتی ماهیچه و رگهای خونی شده كه نتیجه آن بهبود در جریان خون ،كاهش طپش نامنظم و جلوگیری از گرفتگی ماهیچه‌های قلب یا رگهای خونی است. علاوه بر خواص مغذی ذكر شده، ریحان منبع بسیار خوبی از آهن، كلسیم، پتاسیم و همچنین ویتامین cاست.

ریحان گیاهی است آشنا كه از برگهای آن برای غذاهای مختلف استفاده میشود. ریحان دارای برگهای گرد و نوكدار سبز رنگ است كه در بعضی از آنها نقطه‌هایی بنفش و قرمز وجود دارد. ریحان از خانواده نعنا میباشد. بیش از 60 نوع ریحان وجود دارد كه تفاوتهایی در مزه و ظاهر آنها وجود دارد. مزه ریحان شیرین و تند است در حالیكه انواع دیگر ریحان دارای مزه‌های خاص هستند. ریحان لیمویی، ریحان  Amise  و ریحان دارچینی كه مزه آنها از نامشان مشخص است. نام علمی‌ریحان Ocimumbasilicm می‌باشد.

تاریخچه:

ریحان در بسیاری از نقاط جهان رشد می‌كند اما اوایل در هند، آسیا و آفریقا یافت می‌شد و به شدت در تركیبات مختلف غذایی در سرتاسر جهان مانند ایتالیا، تایلند، ویتنام یافت می‌شد. نام ریحان نشأت گرفته از یك كلمه قدیمی‌یونانی   basilikohnاست كه به معنی درخشان می‌باشد كه انعكاسی از برخورد فرهنگ باستان نسبت به گیاهی است كه نشان شرف و تقدس آن بود. ریحان در دیگر فرهنگها از احترام خاصی برخوردار است. در هندوستان سنبل مهمانوازی و در ایتالیا سنبل عشق بوده است.

چگونه انتخاب و ذخیره كنیم

تا جایی كه ممكن است از بین ریحانهای خشك و تازه نوع تازه آن را بخاطر مزه بهتر آن انتخاب كنید. برگهای ریحان براق و رنگشان سبز تیره است و باید عاری از لكه‌های تیره یا زرد رنگ باشد. از آنجایی كه گیاهان خشك و تند مثل ریحان در سوپرماركتها به وفور یافت می‌شوند پس شما می‌توانید در سوپرماركتهای محل خود ریحان را پیدا كنید. در اغلب اوقات در این مغازه‌ها می‌توانید گیاهان خشك و تندی را انتخاب كنید كه از لحاظ تازگی و كیفیت نسبت به سوپرماركتهای معمولی بالاتر هستند. همانند گیاهان خشك دیگر هنگام خرید ریحان خشك آنهایی كه بصورت اورگانیك رشد كرده‌اند را انتخاب كنید چون به شما اطمینان می‌دهد كه تحت اشعه نبوده‌اند (علاوه بر اثرات مضرآن، تشعشع باعث كاهش ویتامین A و كراتنوئید می‌شود) ریحانهای تازه باید در یخچال نگهداری شوند و دور آنها را یك كاغذ مرطوب بپیچانید. حتی می‌توان آنهارا بصورت كلی یا خرد شده در كیسه‌های پلاستیكی فریز كرد. همچنین می‌توانید ریحان را در یخدان پر از آب یا بدون آب فریز كنید و آن را به سوپ یا خورشت‌ها اضافه كنید. ریحانهای خشك باید در یك لیوان شیشه‌ای دردار در جای خنك و تاریك نگهداری كرد كه در این صورت تازه می‌مانند.

چند نكته مهم در آشپزی

از آنجا كه روغنهای موجود ریحان فرار هستند بهتر است كه آن را در انتهای آشپزی خود اضافه كنید تا بیشتر بو و مزه خود را حفظ كند.

چند نكته كوتاه

ریحان خرد شده همراه با سیر و روغن زیتون مخلوط كنید تا یك سس عاری از لبنیات برای غذاهایی مثل پاستا، ماهی آزاد و براشتای گندمی ‌به دست آید.

در یك چاشنی ایتالیایی، روی پنیر موزارلا و گوجه‌های قطعه شده ریحان خرد شده بریزید كه این باعث خوشرنگ و خوشمزه شدن آن می‌شود و از آن لذت ببرید. شما حتی می‌توانید ریحان را به غذاهای سرخ شده مثل بادمجان، كاهو، فلفل تند اضافه كنید و به آنها طعم تایلندی بدهید.

پوره ریحان، روغن زیتون و پیاز را در مخلوط‌كن بریزید تا خوب مخلوط شوند سپس به سوپ گوجه اضافه كنید. شما می‌توانید از یك فنجان چای ریحان نشاط بخش با ریختن برگهای خرد شده ریحان در آب جوش به مدت 8 دقیقه لذت ببرید.

 

 ریحان غذایی حساسیت زا نیست. غذایی نیست كه گویتروژن، اوكسالات یا پورین را محدود كند. در گزارش 2003shoppers Guide to Produce"" جزء 12 غذایی است كه پس مانده آن خاصیت حشره كش ندارد.

ریحان منبعی بسیار عالی از ویتامین A و آهن و كلسیم است علاوه بر آن منبع خوبی از منیزیم، ویتامین‌C، پتاسیم، منگنز و فیبرهای غذایی است.
 
 
 
 
 
تهیه و ترجمه: گروه سلامت سیمرغ
 
اختصاصی سیمرغ       www.seemorgh.com/health