آخرین اطلاعات خودكشی در ايران

كارشناس اداره سلامت روان وزارت بهداشت با استناد به آمارهای سازمان بهداشت جهانی، گفت: سالانه بیش از 20 تا 50 میلیون اقدام به خودكشی اتفاق می‌افتد كه باعث بیش از یك میلیون مرگ ناشی از خودكشی در دنیا می‌شود.

دكتر متیرا حفاظی در سمینار یك روزه وضعیت خودكشی در ایران و راه‌های پیشگیری از آن با موضوع محوری رسانه و خودكشی، افزود: به طور متوسط هر 20 ثانیه یك خودكشی و در هر یك تا دو ثانیه یك اقدام به خودكشی اتفاق می‌افتد.

به گفته وی، مجموع مرگ ناشی از خودكشی با مرگ ناشی از جنگ برابری می‌كند، هر چند خودكشی عدد بالاتری را به خود اختصاص می‌دهد.

كارشناس اداره سلامت روان وزارت بهداشت ادامه داد: همچنین پیش‌بینی‌ها حاكی از آن است كه گسترش این پدیده و روند رو به افزایش آن باعث می‌شود، تا سال 2020 حدود 5/1 میلیون نفر بر اثر خودكشی بمیرند كه می‌توان گفت 10 تا 20 برابر این میزان، اقدام‌ به خودكشی صورت خواهد گرفت.

وی با اشاره به مناطقی كه شیوع خودكشی در آن‌ها با میزان بیش از 13 در هر 100هزار نفر جمعیت مشخص شده‌اند، بیان كرد: این كشورها، شامل كشورهای اروپایی شرقی می‌شود، به طوری كه بیشترین میزان مرگ ناشی از خودكشی را در این كشورها می‌بینیم.

حفاظی، ایران و كشورهای مسلمان را جزو كشورهای معرفی كرد كه شیوع خودكشی در آن نسبت به سایر كشورها پایین است، به طوری كه ایران كمتر از 5/6 در 100 هزار نفر مرگ ناشی از خودكشی را به خود اختصاص داده ‌است.

وی با بیان این كه الگویی هم كه در كشورهای در حال توسعه عمدتا شایع است آن است كه خودكشی در گروه نوجوان و جوان‌ها اتفاق می‌افتد كه این موضوع بسیار از نظر بار اقتصادی، اجتماعی و روانشناختی ناشی از دست رفتن فردی در این سن، حائز اهمیت است.

كارشناس اداره سلامت روان وزارت بهداشت با اظهار خرسندی از این كه در این مورد آمار ایران نسبت به سایر كشورها در سطح پایینی گزارش می‌شود، یادآور شد: این در حالیست كه طی سال‌های اخیر، تعداد موارد خودكشی و مرگ ناشی از آن در كشور افزایش یافته است.

به گفته وی، هر چند هر ساله شیوع خودكشی در مناطق ایران متفاوت هستند، اما ایلام یكی از استان‌هایی به شمار می‌رود كه آمار خودكشی در آنجا نسبت به متوسط كشوری بالاتر و طی سال‌های اخیر در اوایل جدول قرار داشته است.

حفاظی با اذعان به این كه خودكشی پدیده‌ای پیچیده است كه عوامل متعددی در ایجاد آن دخیل هستند، عنوان كرد: حوزه سلامت یكی از عوامل متعدد تاثیرگذار در پدیده خودكشی است، از سوی دیگر مسایل فرهنگی، ‌اجتماعی و محیطی نیز به سهم خود در این پدیده تاثیر دارند.

وی تصریح كرد: در حوزه سلامت باید به پدیده‌های روانپزشكی و سلامت روان توجه داشته باشیم، چرا كه اختلالات روانپزشكی شناخته شده‌ترین عوامل موثر در بروز خودكشی را تشكیل می‌دهد كه پس از آن، افسردگی، مصرف مواد مخدر و بیماری‌های مزمن جسمی نیز از عوامل تسریع كننده پدیده‌ خودكشی به شمار می‌روند.

كارشناس اداره سلامت روان وزارت بهداشت اضافه كرد: علاوه بر بیماری‌های روانی، اختلالات شخصیتی و نیز سابقه فامیلی و سابقه قبلی فرد در اقدام به خودكشی نیز تاثیر دارد، هر چند عمده‌ترین عامل شناخته شده در این امر فقر، بیكاری، بحران‌ها و آسیب‌های اجتماعی و ناكارآمدی سیستم‌های حمایتی در سطح اجتماع است.

مسایل محیطی نیز از دیگر موارد تاثیرگذار در ایجاد خودكشی بود كه وی ضمن اشاره به آن، افزود: همچنین در دسترس بودن روش‌های خودكشی برای افرادی كه تصمیم به خودكشی دارند، نیز در روند خودكشی تاثیر دارد كه در برخی از كشورها همچون چین و سریلانكا كه در آنجا خودكشی با سموم و آفت‌كش‌ها شایع است، ممنوعیت فروش این مواد به عنوان یكی از راهكارهای موثر در مداخلات پیشگیری از خودكشی موثر بوده است.

حفاظی با بیان این كه ممنوعیت استفاده از اسلحه یكی از اقدامات موثر در پیشگیری از خودكشی در دنیاست، تاكید كرد: خودكشی صرفا نشانه یك بیماری نیست، هر چند یكی از علل آن است.

كارشناس اداره سلامت روان وزارت بهداشت با بیان این كه در حوزه سلامت، بیماری‌های روانپزشكی مهم‌ترین عامل مرتبط با خودكشی هستند، بیان كرد: به طوری كه در بیماران روانی سابقه اقدام به خودكشی 10 برابر بیشتر بوده است. همچنین فردی كه سابقه فامیلی در اقدام به خودكشی داشته در معرض خطر بالاتری قرار دارد. بالاخص كسانی كه اقدامات مكرر به خودكشی داشتند، جزو افراد پرخطر محسوب می‌شوند.

وی در ادامه گفته‌های خود وضعیت خودكشی در ایران را آن هم با ارائه آمارهای توصیفی جمع‌آوری شده از طریق نظام ثبت مرگ طی چند سال اخیر و با تاكید بر این كه تحلیل و قضاوت در مورد این آمار جای بحث دارد، خاطر نشان كرد: این آمار مرگ ناشی از خودكشی از مراكز بهداشتی، بیمارستان‌ها، گورستان‌ها، ثبت احوال و غیره جمع‌آوری شده است.

حفاظی بیان كرد: بر اساس آمار سال 82، به تفكیك خودسوزی به عنوان یكی از روش‌های خودكشی، استان ایلام و كرمانشاه بالاترین آمار را به خود اختصاص داده بودند. همچنین در سال 83، متوسط كشوری از نظر وضعیت خودسوزی به عنوان یكی از موارد خودكشی كاهش یافته كه متوسط كشوری 600 در 100 هزار است كه این آمار در مقایسه با آمارهای جهانی از میزان كمتری برخوردار است.

به گفته وی، این در حالیست كه در برخی از مناطق كشور از جمله ایلام و لرستان در سال 83، شیوع خودسوزی بالایی داشتیم. همچنین آمار سال 84 نشان می‌دهد، متوسط كشوری خودكشی كمتر گزارش شده است كه 8/5 در 100 هزار نفر است؛ هر چند استان‌هایی با شیوع بالا داریم كه استان گیلان به استان‌های در شیوع بالا خودكشی اضافه شده است. همچنین ایلام،‌ لرستان، كرمانشاه و گیلان بیشترین آمار خودكشی را داشته‌اند.

كارشناس اداره سلامت روان وزارت بهداشت با اشاره به تفكیك خودكشی‌ها به این ترتیب كه با چه روشی انجام شده است، اظهار كرد: خودكشی با داروها، سموم و مواد شیمیایی، حلق آویز كردن و یا دار زدن و خودسوزی در كشور نسبت به سایر روش‌ها، شیوع بیشتری دارد.

وی با استناد به آخرین و جدیدترین آمار جمع‌آوری شده در كشور، اذعان كرد: در متوسط كشوری، شیوع خودكشی كاهش یافته به طوری كه در متوسط كشوری میزان مرگ ناشی از خودكشی پنج در 100 هزار است كه خودكشی در استان‌های ایلام،‌ لرستان، كهگیلویه و بویراحمد، همدان، كرمانشاه و گیلان از شیوع بالاتری برخوردار است.

حفاظی با بیان این كه آمارهای موجود جای بحث دارد، به برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته در زمینه‌ پیشگیری از خودكشی در معاونت سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی اشاره كرد و گفت: متاسفانه در جمع‌آوری آمار، صرفا اتكا به اعداد و ارقام نمی‌تواند صحیح باشد، چرا كه در حال حاضر در كشور یك سیستم یكپارچه و هماهنگ برای ثبت خودكشی نداریم، هر چند مواردی در پزشكی قانونی، وزارت كشور، حراست بیمارستان‌ها و غیره آمارهایی ارائه می‌شود، اما دسترسی كاملی به همه این آمارها نداشتیم. همچنین آمار منابع مختلف، همپوشانی زیادی با یكدیگر دارند كه امكان خطا را پیش می‌آورد.

وی با اشاره به گزارش‌های ارائه شده در مورد خودكشی در كشور، اعلام كرد: اكثر اقدام‌كنندگان به خودكشی را زنان تشكیل می‌دهند كه در این مورد مشابه سایر كشورها هستیم، البته باید گفت مرگ ناشی از خودكشی در زنان بیشتر است.

كارشناس اداره سلامت روان وزارت بهداشت در مورد گروه سنی اقدام كنندگان در ایران، توضیح داد: اقدام‌كنندگان به خودكشی در كشور ما گروه سنی پایین و عمدتا جوانان بوده و رده سنی آن‌ها را 15 تا 30 ساله‌ها (حدود 70 درصد) تشكیل می‌دهند، بنابراین خودكشی در گروه نوجوان و جوان شایع‌تر است.

وی ادامه داد: خودكشی در زنان متاهل بیشتر از زنان مجرد است، همچنین در میان زنان خانه‌دار موارد خودكشی 67 درصد نسبت به زنان شاغل بیشتر است.

حفاظی با تاكید بر این كه خودكشی با سطح تحصیلات ارتباط معكوس دارد، تصریح كرد: در اغلب موارد خودكشی در سطوح اقتصادی و اجتماعی پایین گزارش می‌شود، این در حالیست كه موارد خودكشی در سطح متوسط اقتصادی و اجتماعی نیز قابل توجه است.

وی در ادامه صحبت‌های خود اختلافات خانوادگی و درگیری با همسر را به عنوان عامل ایجاد كننده خودكشی اعلام و اظهار كرد: بیشترین روشی كه در این مواقع زنان برای خودكشی به آن متوسل شده‌اند، استفاده از داروها و سموم بوده كه در مردان استفاده از روش‌های خشن‌تر همچون دار زدن شایع‌تر است.

كارشناس اداره سلامت روان وزارت بهداشت با اعلام این كه اغلب مطالعات صورت گرفته در زمینه‌ خودكشی در ایران منطقه‌ای بوده و مطالعات جامعی صورت نگرفته است، خاطر نشان كرد: با توجه به تركیب جمعیتی ایران و پراكندگی آن نمی‌توان یافته‌های به دست آمده را تعمیم داد و از طرف دیگر الگوی خودكشی و علل آن در میان مردم ما متفاوت از آن چیزی است كه در كتب تخصصی و آمارهای خارجی ذكر شده است.

وی در ادامه در مورد این كه چه باید كرد؟ به برنامه پیشگیری از خودكشی با استفاده از شناسایی و غربال بیماران افسرده و درمان ارجاع آن‌ها از سال 80 اشاره كرد و افزود: این طرح در حال حاضر تنها در هشت دانشگاه كشور اجرا می‌شود.

طرح پدیده خودكشی از طریق رسانه‌ها از دیگر مباحث ذكر شده توسط كارشناس اداره سلامت روان وزارت بهداشت بود. وی در این باره یادآور شد: رسانه‌ها به عنوان ابزار قدرتمند می‌توانند در پیشگیری از خودكشی جایگاه ویژه‌ای داشته باشند، به طوری كه شواهد نشان می‌دهد، نحوه گزارش دهی اخبار خودكشی در ایجاد و یا پیشگیری از این پدیده موثر است.

حفاظی افزود: همچنین رسانه‌ها با استفاده از راهكار انگ‌زدایی از بیماری‌های روانی می‌توانند رسالت خود را ایفا كنند كه متاسفانه انگ ناشی از بیماری‌های روانی به عنوان مشكل حل نشدنی در ایران و دنیا است.