لازم نیست به پدر و مادر یک نوجوان یادآوری کرد که فرزندش شب‌ها دیر می‌خوابد و همچنین دوست دارد زیاد بخوابد. اما آیا برای این موضوع دلیل زیست شناختی وجود دارد؟
ظهر است و نوجوان با صورت پر از جوش از اتاقی که در آن خوابیده بوده، بیرون می‌آید. این تصویر برای خیلی از خانواده‌ها آشناست. تا کنون تقریبا همه فکر می‌کرده‌اند که نوجوان از روی لجبازی با بزرگترها دیر می‌خوابد یا چون تنبل است زیادتر از حد متعارف خوابیده است.
اما اکنون محققان بر این باورند که ممکن است خواب زیاد افراد 10 تا بیست سال (مثلا حدود 9 ساعت)، و همین طور شب زنده داری آنها دلیل زیست شناختی داشته باشد.
آزمایش هایی که توسط پرفسور راسل فاستر، از روسای کالج براسنوز دانشگاه آکسفورد در انگلستان، انجام شده، نشان می‌دهد دانشجویان در ساعات بعد از ظهر بهتر درس می‌خوانند چون ساعت بدن آنها - احتمالا به خاطر ترشح هورمون‌ها - طوری برنامه ریزی شده است که دو ساعت دیرتر از دیگر گروه‌های سنی کاملا هشیار و فعال می‌شود.
پرفسور فاستر می‌گوید: "بدن نوجوانان به لحاظ زیستی طوری برنامه ریزی شده است که در ساعات دیرتر شب بخوابند و روز بعد دیرتر بیدار شوند. البته می‌توان رفتارهای بدتری را هم قید کرد اما هر رفتاری که از آنها سر بزند از روی تنبلی نیست."
او معتقد است که اگر کار مدارس و کلاس‌های درس یک ساعت دیرتر شروع شود و درس‌های سخت تر در ساعات دیرتر بعد از ظهر تدریس شود، میزان غیبت از مدرسه و همچنین افسردگی نوجوانان کمتر می‌شود.
اما این به آن معنا نیست که نوجوانان اجازه داشته باشند هر ساعتی که خواستند بیدار شوند یا بخوابند.
پرفسور فاستر گفت: "نوجوانان و والدین آنها باید احساس مسئولیت کنند و بدانند که برای داشتن بهترین فعالیت ذهنی، نوجوان نیاز به هشت تا 9 ساعت خواب شبانه دارد. آنها باید با توجه به این موضوع ساعت شماته دار را طوری تنظیم کنند که نوجوان بعد از هشت تا 9 ساعت خواب به موقع برای آماده شدن و رفتن به مدرسه از خواب بیدار شود."
سال‌های بحرانی
چرا نوجوانان با بقیه ما فرق می‌کنند؟
محققان می‌گویند نوجوان نباید تا آخرین لحظه ای که بیدار است سرگرم تماشای تلویزیون یا بازی کامپیوتری باشد.
نیل استنلی، محقق در زمینه خواب در دانشگاه ایست انگلیا در انگلستان، می‌گوید: "در بدن نوجوان مکانیزمی فعال می‌شود که به او می‌گوید خوابش تکمیل نشده و به خواب بیشتری نیاز دارد؛ همزمان ساعت خواب او هم تغییر کرده و به همین دلیل او دوست دارد شب‌ها دیر بخوابد و صبح‌ها هم دیر بیدار شود."
آقای استنلی می‌گوید: "با این که ما به این موضوع واقفیم دلیلش را نمی دانیم. به احتمال زیاد تکامل در این پدیده نقش داشته است."
پدیده زیاد خوابیدن و دیر خوابیدن نوجوانان ممکن است با سال‌های "بحرانی" بلوغ مرتبط باشد - بدن او متحول شده، نگران امتحانات مدرسه است، در حال وارد شدن به دوره بزرگسالی است و مجبور است بدون حمایت عاطفی زندگی اجتماعی داشته باشد.
این محقق بریتانیایی می‌گوید: "اگر خواب برای حافظه و یادگیری، کنار آمدن با مسائل عاطفی و بازسازی و ترمیم بدن و ذهن لازم است، پس نوجوان حق دارد که زیاد بخوابد چون به میزان زیادی با تمام این مسائل مواجه است. البته آنچه گفته شد نمی تواند علت نیاز آنها به دیر خوابیدن را توجیه کند."
بعد از سن بیست سالگی و با بالا رفتن سن، خواب سبک تر می‌شود اما ساعات خواب ما تقریبا یکسان باقی می‌ماند.
جیم هورن، مدیر مرکز تحقیق در باره خواب در دانشگاه لافبرای انگلستان می‌گوید که خواب فقط به علوم زیست شناختی مربوط نمی شود. به غیر از ساعت بدن عوامل زیاد دیگری باعث می‌شود که خواب نوجوان از الگویی خاص پیروی کند.
او می‌گوید: "در سنین بلوغ، مغز انسان از نو سازماندهی می‌شود و خواب به مغز این فرصت را می‌دهد که خود را شناسایی کند."
| خواب نیمروزی؛ چه موقع و چقدر؟ |
| مشكلات عادت ماهانه دختران نوجوان |
| آیا خواب زیاد مضر است؟ |
| چرا زنان بیشتر از مردان کابوسهای شبانه را تجربه می‌کنند؟ |
| پیامدهای مهم اختلال خواب |