یكی از عوارضی كه بعد از عمل جراحی در افراد مبتلا به سرطان ایجاد می‌شود، ادم‌لنفاوی است.
در این حالت دست یا پای مبتلا متورم و بزرگ می‌شود. بیمار به سختی می‌تواند آن را حركت دهد و در نتیجه در فعالیت‌های روزمره كمتر از آن استفاده می‌كند. حتی ممكن است باعث سختی و شكننده شدن پوست شود و خطر عفونت را نیز به‌دنبال داشته باشد.یكی از راه‌های درمان ادم لنفاوی تمرین‌های ورزشی است. تمرینات ورزشی با حركت دادن مایع لنفاوی از جمع شدن آن در یك محل جلوگیری می‌كند و باعث كاهش ادم و بهبود عملكرد اندام مبتلا می‌شود. این شیوه درمانی مبتنی بر اصول زیر است:
*انقباض عضلات باعث می‌شود تا روی عروق لنفاوی به‌صورت مستقیم فشار وارد شود و مایع لنفاوی به بالا پمپ شود.
*ورزش با كاهش كم تحركی بافت نرم و مفصل، از وضعیت‌های ساكن اندام و بی‌حركتی لنف جلوگیری می‌كند.
*ورزش با تقویت عضلات و جلوگیری از تحلیل رفتن آنها باعث افزایش نقش آنها در پمپ كردن مایع لنفاوی می‌شود.
*به وسیله ورزش می‌توان ضربان قلب و جریان خون را افزایش داد و در نتیجه جریان لنفاوی را نیز بیشتر كرد.
*تمرینات از یك ترتیب خاص پیروی می‌كنند ابتدا باید لنف باقی مانده در بافت‌های مركزی‌تر، مانند تنه را تخلیه كرد و سپس به سراغ قسمت‌های انتهایی تر، مانند انگشتان رفت.
انجام تمرینات ورزشی در حالی كه بانداژ‌های فشاری نیز پوشیده شده است، نسبت به حالتی كه بیمار حین ورزش از پوشش‌های فشاری استفاده نمی‌كند، بیشتر باعث بازجذب پروتئین و افزایش جریان مایع لنفاوی می‌شود.تمرینات ورزشی كه باعث كاهش ادم می‌شوند شامل تنفس عمیق، رها‌سازی ، انعطاف پذیری، تقویت عضلات، بهبود وضعیت قلبی تنفسی و همچنین تمرین‌های تخلیه‌كننده ادم است.
تنفس عمیق و تمرینات رها‌سازی (ریلكسیشن)
در تمام زمان انجام تمرینات ورزشی تنفس عمیق انجام دهید. پایین رفتن دیافراگم هنگام یك دم عمیق و انقباض عضلات شكم هنگام یك بازدم كنترل شده قوی، به حركت مایع لنفاوی كمك می‌كند. تغییرات در فشار داخل شكم و قفسه سینه به شكل یك پمپ ملایم عمل كرده و مایعات درون عروق لنفاوی مركزی را به سمت ورید‌های گردن هدایت می‌كند.تنش عضلات و انقباض بیش از حد آنها نیز باعث محدودیت حركتی و جمع شدن مایع لنفاوی می‌شود. انجام تمرینات رها‌سازی ابتدای هر جلسه به كم شدن این تنش كمك می‌كند. تنفس عمیق جزء مهم تمرینات رها‌سازی است.
تمرینات انعطاف‌پذیری
از تمرینات كششی ملایم كه توسط خود فرد انجام می‌شود، برای به حداقل رساندن كم تحركی مفاصل و بافت نرم استفاده می‌شود. این تمرینات به‌ویژه ابتدای اندام‌های بدن مانند شانه یا لگن كه با وضعیت‌های ایستا و جمع شدن لنف ارتباط دارد، كاربرد دارند.
تمرینات افزایش‌دهنده قدرت و تحمل عضلات
هر دو نوع تمرین ایزومتریك (تمریناتی كه در آنها عضلات فقط منقبض می‌شوند ولی انقباض عضلانی باعث حركت اندام نمی‌شود.) و دینامیك (تمریناتی كه عضلات منقبض می‌شوند و انقباض عضلانی باعث حركت اندام می‌شود.) و به كار بردن انواع مقاومت‌ها مانند مقاومت دستی، وزنه، كش و... برای بهبود وضعیت فرد مناسب هستند. البته باید تمرینات را با شدت كم شروع كرد و همچنین مقاومت و تكرار تمرینات به‌تدریج افزایش داد. چه ادم لنفاوی
ایجاد شده باشد و چه نشده باشد، بررسی دقیق محیط اندام و كیفیت پوست برای تعیین شدت مناسب تمرینات ضروری است. تأكید تمرینات باید بر افزایش قدرت و تحمل عضله‌هایی باشد كه به حفظ وضعیت صحیح بدن كمك می‌كند و یا باعث پمپ كردن لنف می‌شوند.
تمرینات بهبود‌دهنده وضعیت قلبی عروقی
ورزش‌هایی مانند شنا، دوچرخه‌سواری و پیاده روی باعث افزایش گردش خون و تحریك جریان لنفاوی می‌شوند. 30دقیقه ورزش هوازی كامل‌كننده تمرینات تخلیه‌كننده لنف است. در هنگامی‌كه ادم لنفاوی وجود دارد، شدت تمرینات باید به حدی باشد كه ضربان قلب از 40 تا 50 درصد ضربان قلب هدف تجاوز نكند. هنگامی‌كه ادم لنفاوی كاهش پیدا كرده باشد و مانع دیگری نیز برای ورزش كردن فرد وجود نداشته باشد، می‌توان ضربان را تا 80 درصد ضربان قلب هدف افزایش داد. ضربان قلب هدف در هر فرد برابر با 80 تا 85درصد حداكثر ضربان قلب مجاز با توجه به وضعیت جسمانی اوست.
تمرینات تخلیه‌كننده لنف
تمرینات تخلیه‌كننده لنف كه اغلب تمرینات پمپ‌كننده نیز نامیده می‌شوند، مایع لنفی را درون كانال‌ها حركت می‌دهند. این تمرینات از یك ترتیب خاص پیروی می‌كنند تا مایع را در نقاطی كه جمع شده به حركت در بیاورند. به‌طور كلی، تمرینات ابتدا در نواحی مركزی‌تر مانند تنه انجام می‌شود تا عروق آنجا را تخلیه كند و سپس در نواحی انتهایی اندام‌ها مانند انگشتان انجام می‌شود تا لنف به عروق مركزی منتقل شود. در بیشتر این تمرینات اندام متورم باید بالا برده شود. انجام ماساژ حین تمرینات باعث سرعت بخشیدن به تخلیه لنف می‌شود. این تمرینات همچنین تحرك اندام متورم را حفظ می‌كنند.در هنگام انجام این تمرینات نكات زیر را در نظر داشته باشید:
از پوشش‌های فشاری مانند بانداژ یا لباس‌های مخصوص این كار استفاده كنید.قبل از شروع تمرینات تخلیه‌كننده لنف، تكنیك‌های رها‌سازی را انجام دهید.
تمرینات را با یك ترتیب خاص انجام دهید.
حركات را به‌صورت تكراری و آرام انجام دهید، به‌طوری كه هر حركت 1 تا 2 ثانیه طول بكشد. همچنین خودتان اندام را حركت دهید و برای حركت دادن آن از كسی كمك نگیرید.
در هنگام انجام تمرینات پمپ‌كننده در قسمت‌های انتهایی اندام، اندام متورم را بالاتر از سطح قلب قرار دهید.
همزمان با انجام حركات، تنفس عمیق نیز انجام دهید.
ابتدا حركات را با تكرار كم شروع كنید و سپس به‌تدریج تعداد تكرار را افزایش دهید تا باعث خستگی بیش از اندازه شما نشود.
تمرینات نباید باعث بروز درد در اندام متورم بشود. درصورت احساس درد، باید شدت تمرین را كاهش داد.
انجام ماساژ همزمان با تمرین باعث افزایش سرعت تخلیه لنف می‌شود.
راستای مناسب بدن را هنگام انجام تمرینات حفظ كنید.
در تمرینات تقویتی از وزنه‌های سبك شروع كنید تا باعث خستگی بیش از اندازه شما نشود.بعد از تمرین 30 دقیقه استراحت كنید و اندام متورم را بالا نگه دارید. در طول هفته زمان‌هایی را به انجام ورزش‌های هوازی اختصاص دهید. 30 دقیقه دوچرخه‌سواری یا راه رفتن در هر جلسه برای شما مفید خواهد بود. به دقت مراقب علائمی‌مانند قرمزی یا افزایش تورم اندام باشید. بروز هر كدام از این علائم، نشان‌دهنده بیش از اندازه بودن شدت تمرینات است.
گردآوری:گروه سلامت سیمرغ
www.seemorgh.com/health
منبع:hamshahrionline.com
مطالب پیشنهادی:
سرطان سينه
مصرف الكل خطر ابتلا به سرطان پروستات را تشدید می‌كند
ورزش و سرطان
پیشگیری از سرطان سینه
نقش تغذيه در پيشگيری از سرطان
