حتما تا به حال برایتان اتفاق افتاده كه در یك مجمع رسمی نشسته باشید و ناگهان شكمتان به قار‌‌‌و قور بیفتد. در چنین شرایطی حتما از خجالت سرخ شده‌اید.چه راه حلی وجود دارد؟

 
سروصدای قسمت فوقانی شكم معمولا با گرسنگی ارتباط داده می‌شود اما این تنها صدایی نیست كه در دستگاه گوارش ایجاد می‌شود.آیا تا به حال فكر كرده‌اید این سروصداها می‌توانند نشانه بیماری باشند؟ و این كه چرا وقتی گرسنه‌اید، شكمتان به قار و قور می‌افتد؟
یكی دیگر از صداهای گوارشی باد گلوست.ما شیرخواران را به این كار تشویق می‌كنیم ولی همین كار برای بزرگسالان و در جمع،بی‌ادبی محسوب می‌شود،اما واقعا علت اصلی این فرآیند چیست؟و آیا اگر جلوی آن را بگیریم كار خطرناكی را مرتكب شده‌ایم؟

 

گوارش یك فرآیند پرسروصدا است:
پزشكان گذشته نیز در مورد این صداها مطالب مختلفی نوشته‌اند و به این صداها نام‌های علمی مختلفی اختصاص داده‌اند.
باد گلو(eructation)به عمل خروج هوای معده از طریق دهان گفته می‌شود.صداهایی كه از شكم به گوش می‌رسند (borborygmi) و در اصطلاح عامیانه قار و قور گفته می‌شود،می‌تواند نشانه فعالیت طبیعی معده و روده برای جلو راندن غذا در لوله گوارش باشد.جالب است بدانید كه منبع دقیق صداهای روده‌ای نامشخص است،ولی به نظر می‌رسد كه به علت حركت گاز یا به دلیل انقباض ماهیچه‌های دیواره روده‌ رخ می‌دهند.همچنین حركت مایعات در لوله گوارش شایع است و می‌توان با گوشی پزشكی نیز به آن گوش داد.پزشكان به این صداها succussion splash می‌گویند.

صداهای گوارشی،نشانه سلامتی:
این فكر كه صداهای گوارشی می‌توانند بازتابی از وضعیت سلامتی فرد باشند به قرن‌ها قبل بازمی‌گردد.وجود مقداری هوا در لوله گوارش طبیعی است،زیرا مقداری هوا بلعیده می‌شود و مقداری هم طی فرآیند هضم غذا تولید می‌شود.همچنین طبیعی است كه بدن گه‌گاه قسمتی از هوا را به خارج براند تا فشار داخل لوله گوارش پایین نگه داشته شود و به این ترتیب از افزایش فشار معده و روده‌ها و دردناك شدن شكم جلوگیری شود.خارج شدن گازهای گوارشی،یكی از فرآیندهایی است كه موجب ایجاد صداهای گوارشی می‌شود.
كودكان شیرخوار در هنگام شیر خوردن مقداری هوا می‌بلعند كه با زدن ضربه‌ها آرام به پشت آنها می‌توانید كودك را مجبور كنید تا هوای موجود در معده خود را خارج كند.بزرگسالان هم مانند كودكان هوا می‌بلعند و اگرچه سعی در جلوگیری از باد گلو زدن خطرناك نیست،این ممانعت می‌تواند باعث ایجاد حس ناخوشایندی در شما شود.در واقع معده و روده‌ها با حركات كرمی‌شكل خود،غذا را در طول خود به حركت درمی‌آورند.در طی این فرآیند،هوا و مایعات با هم مخلوط می‌شوند و گاهی اوقات صداهای عجیبی را تولید می‌كنند كه برای شما قابل شنیدن است.وقتی پزشك،گوشی خود را روی شكم شما می‌گذارد،می‌تواند صداهای گوارشی را بوضوح بشنود و از سلامت دستگاه گوارش شما اطمینان حاصل كند.
یك بادكنك لاغر و بلند را در ذهن خود مجسم كنید (از همان بادكنك‌هایی كه می‌توان با آن اشكال مختلفی درست كرد)‌ كه نیمی از آن پر از آب است.اگر این بادكنك را تكان دهید می‌توانید صدای حركت مایعات در آن را بشنوید. این همان اتفاقی است كه اگر چند لیوان آب بخورید و بالا و پایین بپرید خواهید شنید.صداهایی كه دستگاه گوارش ایجاد می‌كند با این كه گاهی اوقات باعث خجالت می‌شود، نشانه‌ای از سلامتی است.این صداها درواقع نشان‌دهنده حركت آب در مجراست كه در اینجا همان روده است. خروج باد شكم‌(Flatus)نیز طبیعی است.علت آن این است كه وقتی غذا و مواد دفعی در طول روده حركت می‌كنند هوایی را كه در جلوی آنها گیر افتاده است را به سمت خارج می‌رانند.بعضی از غذاها باعث افزایش گاز روده می‌شوند،زیرا این غذاها تا به روده بزرگ نرسند تجزیه نمی‌شوند.در روده بزرگ باكتری‌ها این مواد غذایی را تجزیه كرده و گاز تولید می‌كنند.
خوراكی‌هایی مانند لوبیا،كلم، كلمبروكلی،گل كلم،نخود فرنگی،سبوس جو و سایر غذاهای پرفیبر و نوشیدنی‌های گازدار‌ از جمله محصولاتی هستند كه باعث افزایش گاز روده می‌شوند.همچنین فروكتوز كه قند طبیعی بسیاری از میوه‌هاست (مانند آلو،گلابی،انگور،خرما و انجیر)‌ را هم باید جزو این دسته محسوب كرد.اگرچه همه این صداها طبیعی هستند ولی در صورتی كه دل درد داشته باشید،اما صداهای شكم و دفع گاز نداشته باشید پزشك بیشتر نگران می‌شود تا وقتی كه این صداها شنیده شوند.به طور كلی با توجه به علل مختلفی كه باعث تولید صدا می‌شوند،ایجاد صداهای گوارشی لزوما به این معنی نیست كه گرسنه‌تان شده است.نشانه بهتر گرسنگی این است كه احساس گرسنگی به شما دست داده باشد.

نشانه‌های بیمار در سر و صدای شكم:
اگرچه باد گلو زدن تقریبا همیشه طبیعی است،اما در برخی موارد نادر هم می‌تواند نشانه بیماری باشد.اگر مجرای گوارش شما به طور كامل یا ناقص مسدود شود تنها راه خروج هوا از طریق دهان است.همچنین بعضی از افرادی كه دچار مشكلات قلبی می‌شوند ممكن است مشخصا دچار باد گلو شوند زیرا عصب قلبی با عصب قسمت فوقانی دستگاه گوارش می‌تواند همپوشانی داشته باشد. بازگشت محتویات اسیدی معده به مری نیز از دیگر بیماری‌هایی است كه موجب سوزش سردل و ایجاد عكس‌العمل می‌شود.
در ضمن سر و صدای بلند شكم می‌تواند نشان از عفونت یا انسداد نسبی یا كامل باشد زیرا روده تلاش می‌كند مایعات،گازها و مواد دفعی را از محل مربوطه عبور دهد.در این حالت علائم دیگری چون نفخ، درد شكم، تهوع و استفراغ نیز وجود دارند كه نشان می‌دهد این صداها دیگر طبیعی نیستند.برخلاف آن از بین رفتن صداهای روده بخصوص در حضور دردهای شكمی می‌تواند نشان‌دهنده التهاب لوزالمعده،سوراخ‌شدگی لوله گوارش و تحریك صفاق باشد. استثنای این حالت كسانی هستند كه بتازگی یك جراحی بزرگ روی آنها انجام شده است و مدتی طول می‌كشد تا روده آنها حركات طبیعی خود را از سر بگیرد.در این میان افزایش باد شكم علل مختلفی دارد.شایع‌ترین آنها عدم تحمل لاكتوز،عفونت روده و سندرم روده تحریك‌پذیر است.
صداهایی كه دستگاه گوارش ایجاد می‌كند با این كه گاهی اوقات باعث خجالت می‌شود،نشانه‌ای از سلامتی است.وقتی به پزشك مراجعه می‌كنید او با گوشی به این صداها گوش می‌‌دهد ولی بعضی از این صداها آنقدر بلند هستند كه به راحتی و بدون گوشی هم شنیده می‌شوند.اگر صداهای گوارشی شما را نگران كرده‌اند،بخصوص اگر دل‌درد هم دارید بهتر است به پزشك مراجعه كنید. به عبارت دیگر فكر نكنید هر‌‌بار كه شكم شما سر و صدا می‌كند وقت غذا خوردن است، این كار اگرچه ممكن است كمی صدا را كاهش دهد ولی بیشتر باعث چاق شدن شما می‌شود.
 
گردآوری: گروه سلامت سیمرغ
www.seemorgh.com/health
منبع: jamejamonline.ir
 
مطالب پیشنهادی:
بزرگی شكم و درمان آن
کاهش نفخ و شکمی صاف؟!
چاقی شکم خطرناک است!!
چه چیزی مانع از برآمدگی شکم می شود!
استرس مي تواند سبب نفخ شکم شود