انجام این کار در بیماران دیابتی مهم است

 دیابت خطر ابتلا به پوسیدگی دندان‌، از دست‌دادن دندان‌ها، بیماری‌های لثه، خشكی دهان و انواع مختلف عفونت‌ها را افزایش می‌دهد و علاوه بر این، كاهش بهداشت دهان و دندان شما، مشكلات دیابتی‌تان را تشدید می‌کند؛ زیرا عفونت‌ها می‌توانند قندخون را بالا ببرند و در نتیجه، نیاز به انسولین برای تحت كنترل درآوردن بیماری بیشتر می‌شود. در این باره با دكتر محمود دوستی، دندانپزشک و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشكی تهران گفتگویی کرده‌ایم که می‌خوانید.

دیابت چگونه به دهان و دندان بیماران دیابتی آسیب می‏رساند؟
افراد مبتلا به دیابت به دنبال ایجاد پلاك میكروبی در دهان سریع‌تر و با شدت بیشتری با تخریب لثه مواجه می‌شوند. البته باورهای غلطی مبنی بر تخریب حتی بافت‌های لثه در بیماران دیابتی وجود دارد كه افراد تصور می‌كنند در صورت داشتن بیماری دیابت، حتما به بیماری‌های لثه نیز دچار می‌شوند؛ در حالی كه علت اصلی در بیماری لثه ایجاد پلاك میكروبی در دهان است و دیابت ایجادكننده بیماری لثه نیست، بلكه می‌تواند به عنوان یك فاكتور مستعدكننده برای بیماری لثه شناخته شود.
آبسه‌های لثه‌ نیز در افراد دیابتی شایع‌تر است و این شیوع به علت كاهش توان دفاعی بدن دیابتی‌ها در مقابل عفونت است اما در افرادی كه دیابت آنها كنترل شده باشد، معمولا این عوارض را انتظار نداریم. به عبارت دیگر، عوارض دیابت، از جمله مشكلات دهان و دندان، معمولا برای افرادی صدق می‌كند كه كنترل مناسبی بر بیماری دیابت خود ندارند.

 آیا مشکلات دهان و دندان در دیابتی‌ها با نشانه خاصی بروز می‌کند؟
بله؛ قرمزی، تورم و التهاب لثه، خون‌ریزی از لثه، لق شدن و یا حساس شدن دندان‏ها، بوی بد دهان و ضربان‌دار شدن لثه‌ها به عنوان نشانه‌های بیماری لثه در این بیماران محسوب می‏شود كه این می‏تواند به عفونت لثه و استخوان‌های نگه‌دارنده دندان منجر شود. اگر هم التهاب پیشرفت کند، لثه ممكن است از سطح دندان‌ها دور شود و دندان‏ها سست شوند و بیفتند. از دیگر مشكلات شایع دهان در افراد دیابتی، عفونت‌های قارچی دهان است.
این قارچ‌ها گاهی به‌صورت ضایعات سفیدرنگ هستند كه در اصطلاح برفك نامیده ‌می‌شوند ولی گاهی نیز علامت ظاهری ندارند و تنها موجب سوزش دهان می‌شوند. این نوع ضایعات باید توسط دندانپزشك معاینه شده و به‌طور مناسب درمان شوند. به همین دلیل بیماران دیابتی با دیدن کوچک‌ترین مشکل لثه‌ای باید به دندانپزشک مراجعه کنند. البته درمان در افراد دیابتی تفاوتی با سایرین ندارد و در صورت تشخیص پزشك برای جراحی، باید قند خون فرد دیابتی كنترل شده باشد و اصول درمانی خاصی برای كاهش احتمال عفونت این افراد صورت می‌گیرد.

می‌توان از این مشکلات پیشگیری کرد؟
بله؛ توصیه همیشگی من به بیماران دیابتی این است که سطح قند خون خود را در حد طبیعی نگه دارند و حداقل روزی یك‌بار از نخ دندان استفاده كنند؛ زیرا نخ دندان به پیشگیری از تشكیل پلاك‌های دندانی كمك می‏كند. در عین حال، بعد از هر وعده غذایی باید مسواك زد و برای این کار حتما باید از یك مسواك نرم استفاده كرد. حركت مسواك نیز باید ملایم و چرخشی باشد. اگر از دندان مصنوعی استفاده می‌کنید، بهداشت و روش نگهداری صحیح آن را از دندانپزشک خود بپرسید زیرا در صورتی که دندان‌های مصنوعی شل باشند و یا با بافت‌های زیرین تطابق نداشته باشند موجب ایجاد زخم می‌شوند و این زخم‌ها در کوتاه‌مدت درمان‌پذیر نیستند. بنابراین مراجعات دوره‌ای (هر 6 ماه یک‌بار) به دندانپزشک و معاینات دقیق و منظم لثه، دهان و دندان‌ها کاهش بروز مشکلات را به همراه دارد.

اکثر بیماران دیابتی از خشکی دهان شکایت دارند. آیا این مشکل می‌تواند سلامت دهان و دندان دیابتی‌ها را به خطر بیندازد؟
بله؛ خشكی دهان از مهم‌ترین مسایلی است كه افراد دیابتی به علت مصرف داروهای دیابت با آن دست به گریبان‌اند. در افراد با دیابت كنترل نشده، میزان بزاق كاهش می‌یابد و به دنبال آن شستشوی دندان‌ها توسط بزاق كم شده و احتمال پوسیدگی افزایش پیدا می‌کند. به همین دلیل اگر دیابت دارید و دچار خشكی دهان هستید، باید مراقبت‌های بهداشتی از دهان و دندان‌تان را افزایش دهید و از دهان‌شویه فلوراید برای پیشگیری از پوسیدگی استفاده كنید. موادی به نام بزاق مصنوعی نیز وجود دارند كه در مورد آنها می‌توانید از دندانپزشك‌تان سوال كنید. حتی مكیدن آب ‌نبات و جویدن آدامس بدون شكر هم می‌تواند از گزینه‌های پیشنهادی دندانپزشک شما باشد. از طرفی، خشكی دهان موجب ورم و زخم در بافت‌های دهان می‌شود.
سیگار هم در بروز بیماری‌های دهان و دندان دیابتی‌ها نقش دارد؟
بله؛ سیگار علاوه بر ایجاد بیماری‌های قلبی و سرطان، احتمال ابتلا به بیماری لثه را افزایش می‌دهد. در واقع، سیگاری‌ها 5 برابر بیشتر از غیرسیگاری‌ها احتمال دارد به بیماری‌های لثه مبتلا شوند. اگر فردی سیگاری و در عین حال دچار دیابت باشد و در محدوده سنی 45 سال یا بیشتر باشد، وقوع بیماری شدید لثه در او 20 مرتبه از فرد غیرسیگاری و غیرمبتلا به دیابت بیشتر خواهد بود. در عین حال، سیگار کشیدن مشکل خشکی دهان را نیز چند برابر خواهد کرد.

و سوال آخر اینکه دیابتی‌ها هنگام مراجعه به دندانپزشک باید به چه نکاتی توجه کنند؟
اگر دیابتی هستید، حتما قبل از رفتن به مطب دندانپزشكی، داروها و انسولین خودتان را مطابق معمول مصرف كنید و حتما انسولین اضافی به همراه داشته باشید. در ضمن، یك خوراكی قندی مناسب مثل آب‌میوه یا آب‌نبات هم همراه‌تان باشد. اگر هم مرتب دچار افت قند خون می‌شوید، حتما دندانپزشك‌تان را از نوع و تعداد این حملات باخبر كنید. تاکید می‌کنم که بهبود زخم در افراد دیابتی كندتر از افراد سالم انجام می‌شود و حتما باید دستورات بعد از اعمال دندانپزشكی كه به شما داده می‌شود را به خوبی اجرا كنید تا به مشکل عدم بهبود زخم‌ها برخورد نکنید.