گفتگو با دکتر مریم سقازاده درباره بهداشت دهان و دندان در دوران بارداری
بسیاری از زنان چه قبل از حاملگی و چه در جریان بارداری، فقط در شرایط اورژنس و برای رفع مشکلی که باعث درد و ناراحتی شدید شده است به مراکز دندان پزشکی مراجعه می‌نمایند. لذا باید با ارائه اطلاعات لازم از طریق وسایل ارتباط جمعی و یا مراکز پزشکی مورد مراجعه زنان، نقش و اهمیت برقراری سلامت دهان قبل از بارداری و حفظ آن را در طول مدت بارداری مورد توجه و آموزش قرار داد و این مطلب را به اعتقاد عمومی‌تبدیل کرد که :"برقراری سلامت دهان زنان قبل از باردار شدن و بررسی مرتب آن در طول مدت بارداری، برای تامین سلامتی مادر و جنین، ضروری است." در گفتگویی با مریم سقازاده، متخصص بیماری‌ها و جراحی لثه و استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران، به این موضوع پرداختیم.
سلامت: این درست است که حاملگی باعث ایجاد بیماری لثه می‌شود؟
نه، حاملگی باعث بیماری و التهاب لثه نمی‌شود و علت التهاب در این دوران نیز مانند همه مواقع دیگر، رسوبات میکروبی موجود در دهان می‌باشد؛ ولی حاملگی شرایطی را ایجاد می‌کندکه باعث می‌شود اگر رسوبات میکروبی در دهان وجود داشته باشد، التهاب لثه شدیدتر شود.
سلامت: با این حساب، بیماری لثه در تمام زنان باردار دیده می‌شود؟
با اینکه گزارش های مختلف شیوع التهاب لثه حاملگی را در 50 تا 100 زنان باردار اعلام نموده اند اما به طور کلی باید گفت این عارضه لزوما در تمام زنان باردار ایجاد نمی‌شود و نیز با رعایت کامل بهداشت دهان قابل پیشگیری است.
سلامت: مهم ترین سوال ما این است که التهاب لثه در دوران بارداری از چه زمانی شروع می‌شود و آیا پس از زایمان خود به خود بهبود پیدا می‌کند؟
معمولا افزایش شدت التهاب لثه در دوران بارداری، در ماه دوم یا سوم شروع می‌شود و تا ماه هشتم افزایش می‌یابد و بعد در ماه نهم مقداری کمتر می‌شود وتا دو ماه بعد از زایمان تناسب بین میزان رسوبات میکروبی موجود در دهان و شدت التهاب لثه به وضعیت قبل از بارداری بر می‌گردد. البته اگر در دوران بارداری به دلیل وجود حالت تهوع، زن باردار از مسواک زدن و نخ دندان کمتر از دوران قبل از بارداری خود استفاده کرده باشد میزان جرم و دیگر رسوبات میکروبی در دهانش بیشتر از مقدار قبل از حاملگی خواهد بود و در نتیجه شدت التهاب لثه که اکنون (دو ماه بعد از زایمان) متناسب با مقدار رسوبات است، بیشتر از دوره قبل از بارداری خواهد بود.
سلامت:علایم التهاب لثه ناشی از حاملگی چیست؟
علایم التهاب لثه در دوران بارداری نیز مانند هر زمان دیگری شامل قرمزی، تورم و بزرگ شدن لثه (افزایش حجم لثه) است. همچنین لثه با تحریکات بسیار مختصر مانند گاز زدن میوه ها، جویدن غذا یا مسواک زدن خونریزی می‌کند. اگر بیماری لثه و از بین رفتن استخوان اطراف دندان ها از قبل هم وجود داشته باشد علایم ذکر شده همراه با لقی دندان ها و ایجاد فاصله بین آنها، ممکن است در دوران حاملگی شدیدتر شود. ضمنا گاهی تورم و افزایش حجم لثه در این دوران به صورت برآمدگی‌هایی در بعضی از نواحی لثه دیده می‌شود که سطح آن قرمز بوده حالت تمشکی شکل دارد. به این برجستگی‌ها "تومور حاملگی" هم گفته شده است.
سلامت: نگرانی دیگر این که بیماری لثه زن باردار می‌تواند روی روند طبیعی بارداری یا سلامتی جنین اثری داشته باشد؟
گزارش های ارائه شده که نشان می‌دهد در زنانی که به بیماری لثه و بافت های اطراف دندان که اصطلاحا "پریودنتیت" گفته می‌شود، مبتلا هستند؛ احتمال پی آمدهای نامطلوبی مانند زایمان زودرس و تولد نوزادی به وزن کمتر از حد طبیعی و نیز مسمومیت حاملگی (پره اکلامپسیا) ، بیشتر از زنانی است که به این بیماری مبتلا نیستند. هر یک از این پی آمد ها می‌تواند برای مادر و جنین خطرناک باشد.
سلامت: بعضی از زنان معتقدند که در دوران حاملگی و به علت حاملگی به پوسیدن دندان ها دچار شده اند؛ این باور صحت دارد؟
خیر. تحقیقات نشان داده است که افزایش پوسیدگی به علت حاملگی اتفاق نمی‌افتد. و رابطه بین پوسیدگی دندان و بارداری، رابطه غیر مستقیم است یعنی حاملگی باعث پوسیدگی نمی‌شود ولی اگر حالت تهوع شدید مانع مسواک زدن و نخ دندان زدن دندان ها شود؛ زن باردار میل و ویار خوردن مکرر مواد شیرین موثر در ایجاد پوسیدگی داشته باشد و در نتیجه به طور مکرر از این نوع مواد غذایی بخورد و به خصوص اگر بلافاصله دهانش را تمیز نکند؛ اگر زن باردار به دلایلی از جمله برای جلوگیری از حالت تهوع، ناچار شود به دفعات زیاد و با فاصله کم غذا بخورد به خصوص در صورتی که پس از هر بار غذا خوردن دهانش را نشوید و اگر ترکیبی از حالت های فوق وجود داشته باشد؛ ایجاد پوسیدگی دندان در دوره بارداری می‌تواند بیشتر از مواقع عادی زندگی باشد.
سلامت: پس این تصور غلطی است که حاملگی باعث می‌شود برای تامین کلسیم مورد نیاز جنین، کلسیم از دندان های مادر برداشته شود و در نتیجه دندان های مادردچار پوسیدگی شود؟
بله.تامین کلسیم مورد نیاز بدن جنین، ربطی به ایجاد پوسیدگی دندان زن باردار ندارد. زیرا کلسیم موجود در ساختمان مینا و عاج دندانی که دردهان رویش پیدا کرده، قابل برداشت و انتقال از طریق خون مادر و جفت، به جنین نمی‌باشد. در عین حال باید دانست که تهوع و استفراغ های مکرر و طولانی مدت زن باردار به علت حالت اسیدی موادی که با استفراغ از معده به دهان برمی‌گردد، ممکن است به تدریج به خصوص در سطح داخلی دندان های فک بالا حالت سایش ایجاد نماید. این سایش دندانهای مادرنیز ارتباطی به برداشت کلسیم برای تامین کلسیم برای تامین نیاز جنین ندارد.