دیپلماسی ایرانی: فهمی هویدی، روزنامه‌نگار مشهور مصری هم‌زمان با سفر رجب طیب اردوغان، نخست وزیر تركیه به قاهره مصاحبه مفصلی را با وی انجام داده كه حاوی نكات مهم و خواندنی‌ای است. وی در این دیدار درباره سفرش به قاهره و گشودن صفحه‌ای جدید در روابط مصر و تركیه و رسیدن به یك همكاری استراتژیك گسترده كه در ادامه شامل كل كشورهای منطقه شود، بحث كرد و گفت كه تلاش می‌كند هر آن‌چه در توان دارد برای پیروزی انقلاب مصر صرف كند. هویدی این دیدار را در دفتر حزب عدالت و توسعه در آنكارا انجام داده است. اردوغان در این مصاحبه پنهان نمی‌دارد كه دخترش كه 29 ساله است علوم سیاسی را در امریكا خوانده و اقتصاد را در انگلیس خوانده است و برای یاد گرفتن زبان عربی به اردن سفر كرده است و قصد دارد وی را نیز وارد عالم سیاست كند.
از آن‌جا كه این مصاحبه با حمله اسرائیل به غزه هم‌زمان شده بود، طبیعی است كه تحولات غزه كه به گفته هویدی یك گوشش به اخبار غزه بود و گوش دیگرش به سوالات وی، بر فضای مصاحبه سایه انداخته باشد. برای همین هویدی نخستین سوال خود را به غزه اختصاص می‌دهد و می‌پرسد كه نظرت درباره غزه چیست؟ و اردوغان جواب می‌دهد: «ما به طور دقیق هر آن‌چه در غزه می‌گذرد را زیر نظر داریم. اسرائیل بر انجام فعالیت‌های تروریستی‌اش علیه فلسطینیان اصرار دارد. هیچ توجهی هم به دنیا و قوانین و عرف‌های موجود آن نمی‌كند. اسرائیل هر گونه راه حل مسالمت‌آمیز و عادلانه را رد می‌كند. برای همین آن‌چه اكنون برای ما مانده تنها ارتباطات و مشاوره‌های بیهوده‌ای است كه هر روز جریان دارد. از یك طرف وزیر امور خارجه اخبار را دریافت و تحلیل می‌كند و از سوی دیگر من با دبیر كل سازمان ملل و دبیركل پیمان آتلانتیك شمالی و دبیر كل اتحادیه عرب در تماس دائم هستم و تلاش می‌كنم كه با پرزیدنت اوباما نیز تماس بگیرم تا راه حلی برای این بحران بیابیم. در این میان طبیعی است كه با دیگر رهبران عرب از جمله محمد مرسی، رئیس جمهوری مصر تماس داشته باشم كه پنجشنبه انجام شد. به قاهره هم كه سفر كنم در این زمینه باز هم مذاكره خواهم كرد.»
وی در پاسخ به این سوال كه تركیه در برابر زیاده‌خواهی‌های اسرائیل و تداوم رفتار خصمانه‌اش چه راهكاری در پیش گرفته است، می‌گوید: «ما آن‌چه تا كنون در توان داشته‌ایم، انجام داده‌ایم. روابط خود را در اعتراض به سیاست‌های خصمانه اسرائیل به خصوص بر سر كشتی مرمره با آن قطع كردیم و تا كنون نیز هر گونه واسطه‌ای برای از سرگیری روابط را رد كرده‌ایم. گفته‌ایم تا زمانی كه اسرائیل به مطالبات ما بر سر حركت خصمانه‌اش در حمله به كشتی مرمره تجدید نظر نكرده است، اقدام به از سرگیری روابط با آن نمی‌كنیم. اسرائیل روز به روز ضعیف‌تر می‌شود. تلاویو به دلیل ادامه رفتارهای خصمانه‌اش دوستان نزدیكش مثل تركیه را از دست داده است. تایید جامعه جهانی نیز از آن كاهش یافته است. این در حالی است كه همچنان به سیاست‌های وحشیانه‌اش علیه ملت فلسطین ادامه می‌دهد و این حقیقت را درك نمی‌كند كه امریكا نمی‌تواند تا ابد از آن حمایت كند. بهانه‌های مضحكش نمی‌تواند همچنان عامل تحركات تروریستی‌اش باشد و بی‌محابا هر كار می‌خواهد انجام دهد.»
وی در بخش دیگری از مصاحبه‌اش درباره دلایل سفرش به قاهره در حالی كه مرسی كمتر از دو ماه پیش در آنكارا بوده است، می‌گوید: «مردم تركیه و مصر صاحب تجربه سیاسی غنی‌ای هستند و دو كشور می‌توانند نقشی مهم در ثبات خاورمیانه داشته باشند. زمانی كه انقلاب 25 ژانویه رخ داد ما به این درك رسیدیم كه می‌توانیم روابط خود را با قاهره گسترش دهیم. ما می‌خواهیم روابط خود را با مصر گسترش دهیم نه برای این كه فقط به اهداف خاصی در مصر برسیم بلكه برای این كه خدمتی به ثبات خاورمیانه كرده باشیم. برای همین می‌خواهیم برای موفقیت انقلاب مصر یك هم‌پیمانی استراتژیك ببندیم.»
اردوغان در پاسخ به این سوال كه آیا نزدیكی آنكارا به قاهره برای ایجاد یك محوریت سنی برای رویارویی با ایران كه امریكا به آن محور شیعی می‌گوید، نیست؟ محوری كه شامل ایران، سوریه، حزب الله و عراق می‌شود؟ می‌گوید: «این حرف درست نیست، ما نمی‌خواهیم با نزدیكی به مصر بحث شیعه و سنی راه بیندازیم. تركیه همواره علیه هر گونه محوریت دینی یا مذهبی یا نژادی بوده است. تركیه همواره از همكاری‌های منطقه‌ای برای ایجاد نهضت‌های رو به جلوی انسانی دفاع كرده است.»
هویدی سپس از نخست وزیر تركیه درباره سكولاریسم و اظهارات بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه كه می‌گوید سوریه تنها كشور بقی مانده دنیای عرب است كه همچنان سكولار باقی مانده، می‌پرسد كه می‌گوید: «سكولاریسمی كه حزب عدالت و توسعه می‌پندارد بر دو اصل متمركز است، یكی دموكراسی و دیگری آزادی همه ادیان. در جهان غرب دو رویكرد نسبت به سكولاریسم وجود دارد، یكی انگلیسی و امریكایی است و دیگری فرانسوی و آلمانی. به خصوص در مواضعشان نسبت به ادیان. سكولاریسم تركیه هم چیز متفاوتی نیست فقط ما می‌گوییم كه دین با سیاست می‌تواند همراه شود و با یكدیگر آشتی كنند. سكولاریسم به طور كل یك چیز واحد نیست.»
وی در ادامه نسبت به تشدید اوضاع سوریه و احتمال درگیری نظامی تركیه – سوریه هشدار می‌دهد و می‌گوید: «ما به هیچ وجه نمی‌خواهیم اوضاع به سمت رویارویی نظامی متمایل شود. دولت سوریه اگر به این وضعیت رسیده برای این است كه به توصیه‌های ما در ابتدای بحران كه می‌گفتیم مطالبات مردم را دریاب، گوش نكرد. ما و سوری‌ها فقط یك رابطه همسایگی نداریم، روابط ما بسیار نزدیك‌تر از این حرف‌ها است. در سوریه كردها، علوی‌ها و تركمن‌ها به صورت مسالمت‌آمیز در كنار هم زندگی می‌كنند ولی دولت سوریه می‌خواهد از این موضوع بهره‌برداری كند. این كه عده‌ای می‌گویند سوریه با تداوم این وضعیت تجزیه می‌شود درست نیست، به هر حال ما ملت سوریه را به حال خود رها می‌كنیم تا خود برای آینده‌شان تصمیم بگیرند. اما تركیه از وحدت و یكپارچگی سوریه حمایت كامل می‌كند. چرا كه ثبات در كشورهای همسایه آن جزئی از امنیت ملی آن محسوب می‌شود. این درست است كه به دلیل پناه دادن به پناهندگان سوری تركیه متحمل هزینه‌های اقتصادی سنگینی شده است اما این را هم فراموش نكنیم كه حمایت ما از مخالفان اسد سبب شد تا روابط ما با عراق، ایران و روسیه تحت تاثیر قرار بگیرد. البته این تاثیرگذاری محدود بود و ما همچنان روابط خوبی با مسكو و تهران داریم و درباره عراق باید اذعان كنم كه روابط ما با شمال آن بهتر از دولت بغداد است.»
اردوغان درباره تركیه جدید و رابطه‌اش با جهان عرب و اصطلاحی كه برای نوعثمانیسم در توصیف تركیه استفاده می‌كنند نیز می‌گوید: «دوست ندارم كه اصطلاح عثمانی‌گری جدید را به كار ببرند. این اصطلاح مربوط به دوره‌ای است كه به تاریخ پیوسته و دیگر نباید از آن استفاده كرد تا به روابط حسنه ما با برداران عربمان ضربه بزند. ما با برداران عربمان از نگاه برادرانه تعامل می‌كنیم نه از نگاه شقاوت و نگاه بالادست به پایین دست، و استفاده از چنین اصطلاحاتی تحت هیچ معیار منطقی ممكن نیست.»
وی در بخش دیگری از مصاحبه خود به انتقاد از جامعه عربی پرداخته و می‌گوید: «متاسفانه اتحادیه عرب، شورای امنیت و جامعه جهانی نتوانسته‌اند آن گونه كه شایسته است با بحران سوریه برخورد كنند. اما امیدواریم كه روزی آنها رویه خود را تغییر داده و همانند ما در كنار مردم رنج دیده سوریه بایستند.»
نخست وزیر تركیه درباره تغییر قانون اساسی و این كه احتمال دارد وی جانشین عبدالله گل شود نیز می‌گوید: «شایعات بسیاری شنیدم. حتی شنیدم كه گفتند كه من می‌خواهم الگوی روسی را اجرا كنم و رئیس جمهور شوم، همان طور كه در روسیه مدودوف نخست وزیر شد و پوتین رئیس جمهور، در این جا باید به دو نكته اشاره كنم، اولا این كه این تصمیم من نیست بلكه تصمیم حزب است و ثانیا این كه تا موقع انتخابات ریاست جمهوری بیست ماه باقی مانده و درست نیست كه از الآن مردم را مشغول و درگیر این موضوع كنیم. من چندان به موفقیت این اصلاح در قانون اساسی برای تبدیل كشور به نظام ریاست جمهوری خوش بین نیستم چرا كه دیگر احزاب با آن موافقت نمی‌كنند. از سویی به این مساله اعتقاد كامل دارم كه باید كشور از نظام پارلمانی به نظام ریاست جمهوری تغییر كند چرا كه از نظام پارلمانی خسارت‌های بسیاری دیده‌ایم، حداقل این است كه اگر قرار است به طور كامل به این نظام نرسیم لااقل به نیمه ریاستی مثل فرانسه تبدیل شویم.»
وی درباره كردهای تركیه نیز می‌گوید: «وضعیت كردهای تركیه بسیار بهبود یافته است. وضعیت آنها به هیچ وجه قابل مقایسه با گذشته نیست. حزب عدالت و توسعه توانست بسیاری از توهمات را در این زمینه از بین ببرد و شفاف‌سازی كند. پارلمان تركیه بسیاری از حقوق آنها را به رسمیت شناخته از جمله این كه می‌توانند در هیئت‌های قضایی به زبان كردی صحبت كنند مساله‌ای كه می‌تواند جایگاه و هویتشان در كشور را بیش از پیش تقویت كند.»
نخست وزیر تركیه در پایان مصاحبه می‌گوید: «دیگر ارتش در مقایسه با گذشته هیچ نقشی در عرصه سیاسی تركیه ندارد، پس از آن كه قبول كرد كه به وظیفه اصلی میهنی‌اش بپردازد و از سیاست خارج شود، كشور به بهترین دوران دموكراتیك خود وارد شده كه تا كنون سابقه نداشته است. اكنون همه به قانون اساسی تركیه پایبندند و می‌توانیم با اطمینان بگوییم كه اكنون همه در سایه قانون اساسی و نه در سایه یك دولت عمیق نظامی زندگی می‌كنند.»
هویدی در پایان می‌گوید اردوغان كه خسته شده بود و می‌گفت 12 ساعت كار در روز خیلی خسته‌اش كرده و دكترش توصیه كرده كه بیشتر استراحت كند، در حالی به مصاحبه خود پایان داد كه از سفر توران، منشی خود و دخترش سمیه می‌پرسید، اخبارتان از غزه چیست؟
www.seemorgh.com/news
منبع: irdiplomacy.ir
مطالب داغ سایر بخش ها:
شکنجه هولناک همسر در برلین، دستگیری در تهران
گاف سخنگوی طالبان در ارسال ایمیل جنجالی شد
ورود سامانه بارشی جدید از روز یکشنبه/ بارش برف در غرب کشور
تحلیل تکنیک‌های «شش‌گانه» احمدی‌نژاد!
تمایل دولت به افزایش یارانه نقدی